Yünnan ile Sıçuan eyaletlerinin hudut noktasındaki Lugu Gölü etrafında yaşayan Mosuo halkı, dünyada seçkin rastlanan anaerkil toplumların başında geliyor.
Mosuolar, büyük ve geniş konutlarda sülalenin tüm fertleriyle bir ortada yaşıyor. Konutun reisinin, ailenin en büyük bayanı olduğu bu toplumda, çocuklar annelerinin soy ismini alıyor.
Bu nedenle soy kavramının bayan üzerinden takip edildiği Mosuolarda miras da anaerkil olarak aktarılıyor. Ailede kelam sahibinin bayanlar olduğu bu kabilede, erkekler ömür uzunluğu “ana evinde” yaşıyor.
ERKEKLER KAZANDIKLARI PARAYI 'EVİN REİSİNE' TESLİM EDİYOR
Erkeklerin, ailenin geçimi, çocukların bakımı üzere alanlarda hiçbir sorumluluğu bulunmuyor. Çocuk için baba rolünü ailenin dayısı üstleniyor.
Ev işlerinin ve aile geçindirmenin büsbütün bayanların sorumluluğunda olduğu Mosuo kabilesinde, erkekler kazandıkları parayı “ailenin reisine” teslim etmek zorunda.
Her ne kadar Mosuolarda, bayanlar tüm gücü elinde bulundursa da bu onların çok rahat bir hayat yaşadığı manasına gelmiyor.
Yemek pişirmekten paklığa, tarlada çalışmaktan dokumacılığa birçok işi sırtlayan bayanlar, ağır ve yorucu bir hayat temposunda yaşıyor.
Politik mevzularda alınacak kararlarda erkeklerle istişare edilirken, çobanlık, balıkçılık ve hayvan bölümü üzere işlerde tekrar erkekler çalışıyor.
Batı’da “Matriyarkal” olarak isimlendirilen bu toplum yapısında, soyun devamını bayanların sağladığına inanıldığından ataerkil kültürün bilakis ailedeki bayanlardan kız çocuk sahibi olması bekleniyor.
BABA SÖZÜ SÖZLÜKLERİNDE YOK
Mosuo halkının kullandığı mahallî lisanda, baba, amca, damat, gelin, kaynana üzere kavramların kelamlık karşılığı bulunmuyor.
Mosuo bayanı Muri Sarlaşi, “Bizim hayatımızda öteki insanların yaşadığı gelin kaynana çekişmesi, miras hengamesi, boşanma krizi üzere problemler yok” dedi.
Kadınların sorumluluğunda toplumun daha huzurlu olduğunu savunan Sarlaşi, “Anaerkil toplumda şiddet, hırsızlık, tecavüz üzere kabahatler da en aza iniyor” değerlendirmesinde bulundu.
Mosuo erkeği Ava Arta ise bayan hâkim toplumda erkek olmak hakkındaki hislerini paylaşırken, “Kısıtlı sorumlulukla yaşamak, erkek için güzel. Anaerkil bir kültürde erkek olmayı sorun etmiyorum. Bayanlar, gücü elinde tutuyor fakat bu durum erkeklere daha çok özgürlük ve konfor sağlıyor” tabirini kullandı.
ÇİN DEVLETİ ONLARI TANIMIYOR
Mosuolar, kültürel ve jeneolojik (soy bilimi) açıdan başka bir milliyet olmasına karşın Çin devleti, Mosuoları ülkede resmen tanınan 56 etnik kümeden biri olarak sınıflandırmıyor.
Yaklaşık 25 bin nüfusa sahip Mosuo kabilesi, bölgede nüfusu 300 bin civarında olan Nakhi milliyetinin alt kimliğine mensup sayılıyor lakin bu iki halk ortasında bariz farklar bulunuyor.
Mosuolar, anaerkil toplum yapısına sahipken, Nakhiler için durum tam aksisi seyrediyor. Ayrıyeten Mosuolar, Tibet budizmine nazaran yaşarken, Nakhiler “kurbağanın kutsal olduğu” bir inanışına sahip. İki milliyetin kullandıkları lokal lisanlar de büsbütün farklılık gösteriyor.
DIŞ DÜNYADAN İZOLE
Dış dünyadan izole bir coğrafyada yaşayan Mosuolar, bu sayede farklı kültür ve geleneklerini tanınan kültürün tesirlerinden koruyabiliyor lakin yaşadıkları coğrafyanın sahip olduğu doğal hoşlukları nedeniyle Çinli yetkililerin teşviki sonucu bölge giderek daha turistik bir hale geliyor.
Mosuoların yüzyıllardır yaşadığı Lugu Gölü etrafında son yıllarda süratle çoğalan pansiyon, restoran ve kafeler, bölgede iktisadın güçlenmesine yardımcı oluyor lakin buradaki işletmelerin birçoklarının ülkedeki dominant öge olan Han Çinlileri tarafından yönetim edilmesi dikkati çekiyor.
Mosuolar, Çin devleti tarafından farklı bir millet olarak tanınmadıkları için ülkedeki birçok etnik azınlık ögenin nüfusça ağır olduğu bölgelerde sahip olduğu özerk idare yapısından faydalanamıyor.
Kenya’daki Samburu, Nepal’deki Tashi Sangmo, Kosta Rika’daki Bribis yerlileri, Endonezya’nın Sumatra adasındaki Minangkabaular ve Nijerya’daki Wodaabeler toplumları, bayan hâkim kültürleri Mosuolar kadar baskın olmasa da dünyadaki başka anaerkil halklar ortasında yer alıyor.