Türkiye’de çam fıstığının ‘ana yurdu’ olarak bilinen İzmir Bergama’daki Kozak Yaylası’nda üretimin düşmesiyle birlikte çam fıstığı fiyatları yükseldi. Çam fıstığının kilogram fiyatı bundan birkaç yıl evvel 200-400 lira ortasındaydı. Bu fiyat bile ortalama bir aile bütçesi için yüksek iken randımanın düşmesiyle daha da tırmandı ve 1000 liraya kadar çıktı.
Milliyet gazetesinden Aylin Rana Aydin’in haberine nazaran, üreticiler, çam fıstığı randımanını basra böceğinin (marchalina hellenica) düşürdüğünü söyledi. Üreticiler, “Neden başka zararlılar üzere bu böcekle çaba edilmiyor?” formundaki soruya, “Basra böceği, cam balının ana kaynağı. Bu nedenle kimyasal uğraşın yasak olduğu basra böceği çam ağacının özünü emiyor. Sonra salgısını (yani dışkısını) ağaca bırakıyor. Arılar da bu salgıyı toplayıp cam balı yapıyor. Bir öbür deyişle cam balı üretilirken ağaç ziyan görüyor, kuruyor. Hatta basra böceği olmayan yerlere de bu böceği götürüyorlar. Cam balı üretimi günden güne artıyor. Fıstık üretimi azalıyor. Biz cam balı üretimine değil, fıstık çamı ağacından bal üretimine karşıyız. Çam balını kızılçam, sarıçam ormanlarından üretsinler” yanıtını veriyor.
PAZAR KAYBETTİK
2018 yılında çam fıstığı üretim ölçüsünün 360 bin ton olduğunu belirten dal temsilcileri, son 4 yıldır üretim ölçüsünün bu sayılarda seyrettiğini lisana getirdi. Üreticiler randımanın düşmesi nedeniyle eski ihracat pazarlarının da kaybedildiğini söylüyor. Haberde görüşlerine yer verilen Bergama Ticaret Odası (BERTO) Lideri Fikret Ürper, “Çam fıstığında rekoltenin çok düşük olması nedeniyle fiyatlar her geçen yıl artıyor” dedi.
YA FISTIK YA BAL
Bergama Belediye Lideri Hakan Koştu ise son 10 yıldır süren meseleyle ilgili olarak çalışmaların sürdüğünü, bir mühlet evvel Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin de cam fıstığı üreticileriyle bir ortaya gelerek çalışmalar hakkında bilgi verdiğini söyledi.
Karatosunlar Çam Fıstığı Sürece Tesisi sahibi Serkan Karatosun, üretimin 200 bin tona kadar düştüğünü söyledi. Ormanlarda arıcılıkla ilgili çalışmaların yapıldığını belirten Karatosun, “Çam balı üretimi nedeniyle çam fıstığı ağaçları ziyan görebiliyor. Arıcılığa takviye verilirken fıstıkçı zora düşüyor. Hal bu türlü olunca stratejik eser olan cam fıstığında Türkiye olarak popülerliğimiz de giderek azalıyor” dedi.
Üretimin artması için son 10 yıldır çalışmaların sürdüğünü belirten Karatosun, “Bu yıl çalışmalar biraz daha tesirli oldu. Yeni çam fıstığı alanlara, aşılı çam fıstığı ormanları olmalı. İşi bilmeyenler erken hasat yapıyor. Bu da randımanı etkiliyor. Olağanda kasım-aralık üzere hasat yapılması gerekiyor. Bu mevzuda yaptırım olmalı” tabirlerini kullandı.
Basra böceğine karşı ağaçlar ilaçlansa bile böceğin ağaçları kurutana kadar bırakmadığını kaydeden Karatosun, “Bu böcekler ağacın özsuyuyla beslendiği için randımanı düşüyor. Bir ağaçtan hem çam balı hem çam fıstığı üretilemiyor. Biz cam balının kızılçam ya da sarıçam ormanlarında üretilmesini talep ediyoruz. Zira, bu ormanlardaki ağaçlarda çam fıstığı yetişmiyor” diye konuştu.