SpaceX ve Tesla Motors şirketlerinin kurucusu Elon Musk, saç telinden daha ince olan sicimlere bağlı elektrotlar ile beynin sinyallerini çözme teşebbüsü olarak isimlendirilen “Neuralink” projesi hakkında yaptığı açıklamada, insanın bilgisayarlar tarafından ele geçirilmemesi için tek çıkar yolun, bilgisayarların insan beyni ile birleşebileceği bir sistemin olması gerektiği argümanında bulunmuştu.
“Yapay zeka ile birleşme senaryosu, şu anda elimizdeki en düzgün senaryo” tabirini kullanan Musk, yeni beyin implantı ile insan beyninin makinelerle irtibat kurabileceğini söylemişti.
İstanbul Medipol Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Lütfü Hanoğlu, yaptığı açıklamada, Elon Musk’ın “Neuralink” projesinin, aslında bir “beyin makine arayüzü (BMI)” projesi olduğunu söyledi.
Hanoğlu, bu alandaki çalışmaların uzun vakittir devam ettiğini belirterek, “Beyin makine arayüzleri, bireylerin doğal beyin, hudutlar ve kas sistemlerini, bir öbür deyişle beynin doğal motor hudut sistemlerini kullanmadan yalnızca niyet ile bir bilgisayarı, elektromekanik bir kolu ya da çeşitli nöroprotezleri denetim etmelerini imkanlı hale getiren sistemlerdir.” dedi.
Projenin sıhhat alanında kıymetli gelişmelere sebep olabileceğini vurgulayan Hanoğlu, şöyle konuştu:
“Bu şayet başarılı olursa, örneğin felç geçiren ve bu nedenle beyni ile kasları ortasındaki temas koptuğu için hareketsiz kalan insanlara tekrar hareket edebilme imkanı sağlayabilmek, el, ayak üzere organ kayıplarında ya da ALS üzere giderek tüm kasları felç eden hastalıklarda hareket ve dış dünya ile etkileşimin tekrar sağlanabilmesi mümkün olabilecektir. Bu nedenle birinci gaye zati sıhhat ile ilgiliydi. Hala de bu alanda çok ağır bir uğraş kelam mevzusudur. Örneğin, belden aşağısı felçli Juliano Pinto, beyin dalgalarıyla denetim ettiği dış iskelet yardımıyla 2014 Dünya Kupası’nın başlangıç vuruşunu yapmayı başarmıştır.”
“EN DEĞERLİ YATIRIMI ABD’NİN ASKERİ ARAŞTIRMA KURUMU DARPA YAPIYOR”
Prof. Dr. Lütfü Hanoğlu, “Neuralink” projesinin, mevcut BMI sistemleri ile farlılıklarına dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Bugünün en gelişmiş BMI sistemleri, en fazla birkaç yüz nöronun, yani hudut hücresinin faaliyetini birkaç çıktı parametresine (örneğin, protez kol için konum, sürat ve kavrama kuvveti parametreleri) çevirmek için kullanılıyor. Musk’ın Neurolink şirketi, yayımladığı makalede özetle, mevcut sistemlerin bu kısıtlılığına vurgu yaparak, çok sayıda küçük ve beyne kalıcı olarak yerleştirilebilir elektrot sistemleri ve bunları beyne hasar oluşturmadan yerleştirebilecek bir beyin cerrahisi robotu yaptıklarını, bu halde tek bir USB kablosu ile eşi görülmemiş seviyede bilgi transferi sağlayabileceklerini lisana getiriyor. Bu hakikaten mevcut sistemleri çok ileri götürebilir ve sıhhat alanında umut verici gelişmelere yol açabilir. Fakat işin doğal bir de başka yüzü var. Bu çalışmalarda ortaya çıkan eser, diz sorunu nedeniyle yürüyemeyen beşerler için bir robot dış iskelet olarak da, gerçek insanlarca denetim edilen çok güçlü ve zırhlı savaş robotları olarak da ortaya çıkabilir. Gerçekten alana en değerli yatırımı yapan ABD’nin askeri araştırma kurumu DARPA’dır.”
“BMI’LER, İNSAN ZİHNİNİ TÜM KARMAŞIKLIĞI İLE KIYMETLENDİRMEKTE DEĞİLDİR”
İstanbul Medipol Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Hanoğlu, BMI’lerin insan zihnini büsbütün çözemediğini söyledi.
Hanoğlu, “Burada kelam konusu olan, kişinin kendi iradesi ile oluşturduğu bir kararın ya da zihninden geçen bir niyet ya da zihninde oluşan bir imgenin nöronlardan alınan sinyaller ile direkt saptanması değildir. Öğrenme süreçleri boyunca bilgisayar, belli hudut hücresi sinyal özellikleri ile muhakkak durumlar, mesela kolu ileri uzatma ortasında bir münasebet kurar ve algoritmalar geliştirir. Sonuç olarak, durumu biraz kolaylaştırırsak BMI’ler, insan zihnini tüm karmaşıklığı ile kıymetlendirmekte değildir yalnızca, kolay birtakım elektriksel aktiviteler kimi karşılıklar oluşturmaktadırlar.” halinde konuştu.
“ETİK VE HUKUKÎ PROBLEMLER ARTABİLİR”
“Neuralink” projesi bağlamında etik sorunları de pahalandıran Hanoğlu, projenin insan beynini tam manasıyla çözememesi nedeniyle beynin tıpkı bir bilgisayar üzere hacklenmesinin şu an için mümkün olmadığını söyledi.
Hanoğlu, şunları kaydetti:
“Ama beyin-makine arayüzleri sayesinde hareket sinyallerimizi kollarımızdan kat kat güçlü robot kollara ulaştırabilir, devasa kayaları kaldırabiliriz. Rastgele bir yerdeki, mesela bir drone’daki kameralar kayıtlarını beyin-makine arayüzlerine gönderir, gözümüzü dahi açmadan kilometrelerce ötesini görebiliriz. Yeniden çok uzakta olan şeyleri mikrofonlar ve onların beyin-makine arayüzleri üzerinden duyabiliriz. Yani olağan insan, fizikî gücünün ve algılarının ötesine ulaşmayı başaran insan, nasıl bir hayat sürer? Başka beşerler ile ortalarında hangi şartlarda ve ahlaki kurallar ile bir rekabet kelam konusu olabilir? Kendi vücudunu yetersiz bulup bütün hayatını vekil robotlara mı devreder? Tüm bunlar üzerinde süratle konuşulacak etik/hukuksal meseleler haline gelebilir.”