İklim değişikliğine bağlı olarak deniz düzeyinin yükselmesi nedeniyle dünyada 2 milyar, Türkiye’de ise kıyı kentlerinde yaşayan 30 milyon insanın yüksek risk kümesinde yer aldığı belirtiliyor.
“Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC)’nin Değişen İklimde Okyanuslar ve Kriyosfer Raporu”ndan derlenen bilgilere nazaran, iklim değişikliği, deniz düzeyinin yükselmesine, okyanus sıcaklığının artmasına, buzul kütlelerinin erimesine ve donmuş toprakların çözülerek milyarlarca ton metan gazının atmosfere salınmasına yol açıyor.
İklim değişikliğiyle çaba çerçevesinde, dünyada emisyonlar azaltılmazsa 2100 yılı prestijiyle okyanuslar geçen yüzyıla nazaran 10 kat daha süratli yükselebilir.
20. yüzyılın sonlarından beri okyanus sıcaklığındaki artış suratı ise ikiye katlandı. Bu nedenle okyanuslardaki bu değişim, hava olaylarını ve deniz hayatını etkilemeye devam edecek.
İnsan kaynaklı sera gazı emisyonlarının sonucu olarak şu ana kadar 16 santimetre yükselen deniz düzeyi, emisyonların azaltılmaması durumunda her yıl 15 milimetrelik artışla 2100’de 84 santimetre daha yükselebilir.
Deniz düzeyindeki yükselme ve okyanustaki değişimlerle birtakım ada ülkelerinin yaşanmaz hale gelme ihtimali güçlenirken, emisyonların artması halinde 2300 yılında deniz düzeyi 5,4 metreye kadar çıkabilir.
Bu durum, dünyada bilhassa kıyı bölgelerinde yaşayan yaklaşık 2 milyar, Türkiye’de ise 30 milyon insanın olumsuz etkileneceği “yüksek risk” kümesinde yer alması sonucunu ortaya çıkarıyor.
Deniz düzeyinin yükselmesinden en çok etkilenecek kentler ortasında Mumbai, Şangay, New York, Miami, Lagos, Bangkok ve Tokyo bulunuyor. En yüksek tehdit altındaki 20 global liman kentinde, deniz düzeyinin 50 santimetre yükselmesi 26,9 trilyon dolarlık ekonomik pahaya sahip altyapının sular altında kalmasıyla sonuçlanabilir.
TATLI SUYA ERİŞİM RİSKİ ARTIYOR
Emisyon artışına karşı aksiyonsuzluk, 2100’de okyanuslarda yaşayan hayvanların yüzde 15 azalmasına ve balık avlama potansiyelinin yüzde 24 düşmesine yol açabilir.
Emisyonların artmaya devam etmesi durumunda, dünyada buzul kütlelerinin üçte birinden fazlasını kaybedilebilir. Kimi dağlık bölgelerin üzerindeki buzulların yüzde 80’ini kaybetme riski ise insanların tatlı suya erişimini giderek zorlaştırabilir.
Bugün prestijiyle Grönland ve Antartika buz katmanı yılda 400 milyar tondan fazla suyu okyanusa bırakmak suretiyle eriyor. Arktik’in karla kaplı bölgesi ise her 10 yılda yüzde 13 küçülüyor.
KAYIPLARI AZALTMAK İÇİN HALA UMUT VAR
Donmuş toprakların çözülmesi çok büyük ölçüde karbondioksit ve metan gazının atmosfere salınmasına yol açarak iklim değişikliğini tırmandırabilir.
Emisyonların azaltılmadığı durumda, donmuş topraklar bu yüzyılın sonuna kadar yüzlerce milyar ton karbondioksitin açığa çıkmasına sebep olabilir. Bugün prestijiyle, beşerler yılda 11 milyar ton karbon salınmasına neden oluyor.
Öte yandan, global çapta okyanus, deniz ve buzullarda iklim değişikliğine bağlı olarak yaşanan değişimler, Türkiye’yi de etkileyecek. Bilhassa Marmara Denizi yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir. Okyanuslara nazaran küçük boyutu ve kapalı coğrafyası nedeniyle Akdeniz’de de iklim değişikliğinin tesirleri daha süratli ve şiddetli ortaya çıkabilir.
Ayrıca artan su sıcaklığı ve buharlaşmaya bağlı olarak Akdeniz’in suyu daha tuzlu hale gelebilir.
“ETKİLEMEDİĞİ DAL YOK”
Söz konusu değişimlerin Türkiye’ye olası tesirlerini kıymetlendiren İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Kutup Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (PolReC) Müdürü Doç. Dr. Burcu Özsoy, deniz düzeyindeki yükselmeyle 20 kent merkezinin sular altında kalabileceğini lisana getirdi.
Özsoy, bu değişimlerin etkilemeyeceği hiçbir kesim olmadığına dikkati çekerek, “Enerji dalı, dokuma, tarım, besin, hayvancılık ve hatta eczacılık, denizcilik üzere neredeyse iktisadın kesimi olan tüm bölümler iklim değişikliğinden etkilenmekte ve etkilenmeye devam edecek. Bu yüzden, insanların artık yalnızca iklime ziyan vermeyi bırakması değil, verdiği ziyanı geri çevirebilecek formüller üzerinde de çalışması gerekiyor.” diye konuştu.
“KÜLTÜREL VE DOĞAL MİRAS ALANLARI İŞİN ÖTEKİ BOYUTU”
Dünya Doğayı Müdafaa Vakfı (WWF) Türkiye Etraf Siyasetleri ve İklim Kıdemli Uzmanı Aslı Gemci de Türkiye’de 30 milyonun üzerinde bir nüfusun kıyı bölgelerinde yaşadığını ve bu bölgelerin “yüksek riskli” olarak tanımlandığını söyledi.
Deniz düzeyindeki yükselmenin çabucak her dalı tesiri altına alabileceğini vurgulayan Gemci, şunları kaydetti:
“Altyapı olarak Karadeniz kıyı şeridindeki karayolunun sular altında kalması, Kızılırmak, Yeşilırmak, Gediz, Seyhan ve Ceyhan deltalarında ziraî alanların su baskınlarına maruz kalması, İstanbul’daki Terkos gölü üzere kıyı alanlarına yakın tatlı su kaynaklarının tuzlu su ile karışarak içme suyunu tehdit etmesi birinci akla gelen riskler. Kıyılardaki yerleşim alanlarının, eğitim ve sıhhat tesislerinin yanı sıra turizm tesislerinin, arkeolojik sit alanlarının, kültürel ve doğal miras alanlarımızın sular altında kalacak olması da işin öteki bir boyutu. Kıyı bölgelerde bu mevzulara karşı acil olarak tedbir almak gerekiyor fakat yükselen deniz düzeyine karşı, iklim değişikliğine ahenk alanında atacağımız adımlar, sera gazı azaltımında yol alamadığımız sürece her vakit bir adım geride kalacaktır. İklim krizi devam ettiği sürece ahenk tedbirleri yetersiz ve maliyetli kalmaya mahkum. Türkiye sahip olduğu yenilenebilir güç kaynaklarını kullanmak suretiyle, emisyon azaltım siyasetlerini daha az maliyetle ve çabucak hayata geçirebilir.”
Gemci ayrıyeten, buzul ve kar örtüsünün kaybına bağlı olarak Türkiye’de de ırmak akışındaki artan değişikliklerin tarım yerlerini, hidroelektrik üretimini ve su kalitesini önemli formda etkileyeceğini kelamlarına ekledi.