Cihangir’deki Orhan Kemal Müzesi’nde çıklamada bulunan Öğütçü, babasının hayatındaki dönüm noktalarını, Orhan Kemal ismini nasıl seçtiğini ve bu yıl 48’incisi verilen Orhan Kemal Roman Armağanı’nı anlattı. Öğütçü, babasının Birinci Dünya Savaşı yıllarında dünyaya geldiğini belirterek, “Orhan Kemal’in babası Abdülkadir Kemali Beyefendi, Osmanlı periyodunda çok kıymetli bir hukukçu ve o devirlerde Siirt ve Basra’da savcılık yapmış. Daha sonra Kuvayı Milliye’de misyon yapıyor. Birinci Meclise Kastamonu Milletvekili olarak giriyor, Adana’da bir gazete çıkarıyor, 1930’da da Ahali Cumhuriyet Fırkasını kuruyor” açıklamasını yaptı.
Kemali Bey’in hayatının Orhan Kemal’in hayatının şekillenmesindeki kıymetli ögeler olduğunun altını çizen Öğütçü, babasının kaleme aldığı otobiyografik romanlar Baba Konutu, Avare Yıllar, Cemile, Arkadaş Islıkları ve Dünya Konutu isimli kitaplarında babasıyla kendi hayatından yer yer bahsettiğini aktardı.
“Döneminin en büyük şairi Nazım Hikmet’i çok seviyor”
Işık Öğütçü, Orhan Kemal’in gençlik yıllarında inşaat emekçisi, dokumacı ve Ulusal Mensucat Fabrikası’nda katiplik işleri yaptığına dikkati çekerek, şu bilgileri verdi: “Çalıştığı bu periyotta dokumalarda çalışan bir Boşnak kızı var. Boşnak kızıyla yolu kesişiyor ve 1937’de evleniyor. 1938’de askerlik misyonunu yapmak için askere gidiyor. O devrin en büyük şairi Nazım Hikmet’i çok seviyor. Onun şiirlerini askerde de okuyunca kendini bir anda askeri mahkemede hakim karşısında buluyor. 5 yıl karar giyiyor.”
Babasının insan sevgisi ve ümidinin asla tükenmediğini lisana getiren Öğütçü, “Orhan Kemal bir umudun müellifidir. Onun iki kitabında şöyle geçer, ‘Kara gün kararıp gitmez’. Aslında bunun içinde fevkalade bir ümit gizlidir. O ümidi hiçbir vakit yitirmemeliyiz. Orhan Kemal’in insan sevgisinin herkeste oluşmasını çok isterim. Orhan Kemal ile hala buluşmayan okurlarımız varsa buluşmalarını tavsiye ederim” diye konuştu.
“Bundan sonra daima bu isimle yazacağım”
Yazar Öğütçü, Niğde, Kayseri, Adana ve Bursa cezaevlerinde yatan Orhan Kemal’in, 1940’ta şiirlerini okuduğu için ceza aldığı Nazım Hikmet ile Bursa Cezaevi’nde tanışarak arkadaş olmasının akabinde hikaye ve roman yazmaya yöneldiğini lisana getirdi. Babasının cezaevi yıllarında kaleme aldığı şiirlerinin Raşit Kemal, Raşit Kemali ve Orhan Raşit isimleriyle çeşitli mecmualarda yayımlandığını vurgulayan Öğütçü, Orhan Kemal ismini seçmesine ait de şunları söyledi:
“Babamın asıl ismi Mehmet Raşit Öğütçü. Babam niyet hatasından ötürü 5 yıl mahpus yatınca, kendi ismiyle rastgele bir hikaye ve şiire hiçbir vakit imza atmamış. Yani o ismin muhakkak bir kabahat taşıdığını düşündüğü için herhalde takma isimler kullanıyor. Şiirlerini yazarken Reşat Kemal, Raşit Kemali, Orhan Raşit üzere isimler kullanıyor. Bu kullandığı isimlerden Orhan Raşit ismiyle bir hikaye yazıp 1941’de ‘Yürüyüş’ isimli bir dergiye gönderiyor. Mecmuada hikayesi yayınlanıyor ve hapishaneye bir nüshası geliyor. Babam büyük bir heyecanla açıyor, hikaye kendi koyduğu isim lakin imza Orhan Raşit beklerken Orhan Kemal olmuş. Sonra işte soruyor, neden diye. Editörler diyor ki, ‘dergi üstünde bir soruşturma var. Size de yine bir kabahat yüklenmesin diye, kime ne rast gelirse isimleri değiştirdik. Sana da Kemal denk geldi’. Babam evvel yadırgıyor fakat sonra çok hoş bir yazısı vardır, ‘Ya hu bu imza kıyak be. Eşin dostun haberi olsun, bundan sonra daima bu isimle yazacağım’ diyor. Sahiden de vefatına kadar daima Orhan Kemal ismiyle yazıyor.”
“Eserlerinde ezilenlerin öyküsünü anlatıyor”
Işık Öğütçü, babasının yapıtlarında ezilenlerin hayatını ele aldığına dikkati çekerek, “İnsanların nasıl perişan olduğunu, nasıl sömürüldüğünü anlatıyor. Şimdiki üzere mesai saati falan yok. Irgatlar tarlaya gidiyor ve orada 16 saat harman makinasına buğday atıyor. Biçerdöverler falan da yok. Buna isyan ediyor babam ve bunların öyküsünün yazılması lazım diye düşünüyor ve yazıyor” sözlerini kullandı.
Babasıyla bir anısını da aktaran Öğütçü, şunları kaydetti: “Bir mektubunda benden kelam ediyor ve şöyle diyor, ‘Işıkçığım üzülmesin. Çıkınca kesinlikle bisikletini alacağım’. Ondan tam üç yıl sonra 1969’da aldı o bisikleti. Basınköy’de bisiklete biniyorum. Babama bir baktım, elinde bir belge, otobüs durağına gerçek gidiyor. Hiç unutmuyorum, lacivert bir ceketi ve gri pantolonu vardı. Önümden geçerken, ‘Baba, şu bisiklete binsene’ dedim. ‘Oğlum işin gücün mü yok durağa gidiyorum, otobüs geçecek’ demesini beklerken, ‘Tut, elimdeki dosyayı’ dedi. Koca Orhan Kemal bisiklete atladı. Bir baktım gidiyor, geliyor, Yani artık o kareyi düşünebiliyor musunuz? Bugün hangi muharrir, sanatçı bu türlü bir şey yapar bilmiyorum. Fakat çocukları ve insanları çok sevmesi benim isteğimi kırmamasını gerektiriyordu. Döndü ve indi bisikletten, beni öptü. Otobüs de gelmişti o sırada. ‘Ben senin ne düşündüğünü kestirim edebiliyorum. Ben bu bisikletten düşmezdim. Küçükken çok bindim.’ dedi ve ben babam hakkında bir şey daha öğrendim, küçüklüğünde babam bisiklete binmiş.”
Müellif Öğütçü, usta müellifin fotoğrafları, kitaplarının birinci baskıları, çalışma masası, mektupları, gözlüğü ve kıyafetleri üzere pek çok anısının görülebileceği Orhan Kemal Müzesi’nin 15 Eylül 2000’de açıldığını belirterek, müzede ayrıyeten Abdülkadir Kemali Bey’in eşyalarının sergilendiği bir kısmın de bulunduğu bilgisini verdi.
