2019 yılında Adana’da gerçekleştirilen çalışmalar kapsamında ise her yıl 800’ün üzerinde küçük akbabanın gözlemlendiği Sarımazı Yırtıcı Kuş Göçü Sayımı, eylül ayında başladı.
Mersin’deki Bolkar Dağı Değerli Tabiat Alanı’nda yaşayan göçerler sayesinde sürülerdeki meyyit hayvanları yiyen küçük akbabalar besin muhtaçlıklarını karşılama talihi buluyor. Küçük akbabaların göç yolu üzerinde bulunan ömür alanlarındaki 30 köyde bölgede yaşayanların yanı sıra göç halindeki çobanlarla görüşmeler yapıldı. Göçebe kültürünün son örneklerinin bulunduğu bölgedeki göçebe kültür ve küçük akbabalar ortasındaki bağın anlaşılması için gerçekleştirilen anket çalışmasının sonucunda göçerlerin, kuşağı tehlike altındaki küçük akbabaları yakından izlediği ortaya çıktı.
ADANA VE MERSİN’DE GÖÇERLER AKBABALARI KORUYOR
Anket sonuçlarına nazaran bölgede yaşayanlarla yapılan görüşmeler sonucunda göçerlerle akbabalar ortasındaki bağlantının ortaya konması için çeşitli çalışmalar başlatıldı. Bu çalışmalardan biri de yok olan dokuma kültürünün yine canlandırılması için Mersin Çamlıyayla’da bir atölye açılması oldu.
Çalışmalara Mersin Büyük Kent Belediyesi ile Ulusal Eğitim Müdürlüğü başta olmak üzere, Çamlıyayla Kaymakamlığı, Çamlıyayla Belediyesi, Mersin ve Adana Toros Elektrik Dağıtım Şirketi Müdürlükleri, bölgedeki kooperatif liderleri, muhtarlar, kanaat başkanları ve öteki kamu kuruluşları da katıldı. Proje kapsamında küçük akbabalara yönelik tehditler de ortaya kondu. Küçük akbabaların yok olmasına yol açan en büyük meseleler elektrik tellerine çarparak hayatlarını kaybetmeleri ve zehirlenme olarak tespit edildi.
Bu kapsamda Ankara Beypazarı ve Mersin bölgesinde küçük akbabaların Anadolu’daki en değerli göç yolları üzerinde bulunan Beypazarı bölgesinde toplam 25,05 kilometre uzunluğundaki 31 farklı orta tansiyon sınırı yürünerek beklenen vefat olaylarının belirlenmesi için denetim edildi. Mersin bölgesinde ise 12,52 kilometre uzunluğunda 16 farklı çizgi yürünerek denetim edildi.
PROJE 14 SİVİL TOPLUM KURULUŞUNUN İŞTİRAKİYLE MEMLEKETLER ARASI BOYUTA ULAŞTI
Üreme periyodunu Balkanlar, Doğu Avrupa ve Türkiye’de geçiren küçük akbabaların, üreme periyotlarının akabinde her yıl Afrika’ya göç ettiğini ve ilkbaharda üreme alanlarına döndüğünü belirten Vaillant Türkiye Satış ve Pazarlama Yöneticisi Erol Kayaoğlu, bu nedenle bu yırtıcı kuşların yalnızca ürediği ülkelerde korunmasının kâfi olmadığını söyledi. Kayaoğlu, “Türkiye, sadece küçük akbabaların üreme popülasyonu için değil tıpkı vakitte bu çeşidin göç seyahatinde karşılaştığı sıkıntıların ortadan kaldırılması açısından da hayati kıymet taşıyor.
Bu nedenle Tabiat Derneği, akbabaların göç müddetinde geçiş yolunda bulunan farklı ülkelerdeki 14 sivil toplum kuruluşunun iştirakiyle, Türkiye ve Bulgaristan BirdLife partnerleri ile 2018 yılında ortak bir proje başlattı. Tabiat Derneği ile Vaillant’ın takviyesiyle Mersin Bolkar Dağları’nda 3000 metre yükseklikteki dağlar ile deniz düzeyine kadar inen vadi ve ovalarda gerçekleştirilen çalışmalar kapsamında uydu ve izleme teknolojileri kullanıldı. Gayemiz Mersin ve Adana bölgesinde göç yolu boyunca gerekli tedbirleri alarak Doğu Avrupa, Balkanlar ve Türkiye’de üreyen küçük akbaba popülasyonu güçlendirmek” dedi.
NÜFUSTAKİ DEĞİŞİM GÖZLENİYOR
Küçük akbabaların en ağır olduğu Balkanlar ve Türkiye’de başlatılan müdafaa çalışmaları kapsamında her yıl eylül ayında Afrika’ya yanlışsız göç seyahatlerine başlayan küçük akbabalar, Adana Ceyhan’da uzmanların belirlediği üç istasyonda eylül ayı boyunca izleniyor. Doğa Derneği Projeler Koordinatörü Serdar Özuslu, “Nesli tehlike altında olan küçük akbabaların Doğu Avrupa ve Balkan nüfusu süratle azalıyor.
Türkiye’nin batısında bulunan daha büyük popülasyonun artma yahut azalma eğilimi ise bilinmiyor. Küçük akbaba nüfusunun büyüklüğünün ve eğiliminin belirlenmesi için iki yıldır Eylül ayı boyunca Adana’nın Ceyhan ilçesine bağlı Sarımazı Mahallesi’nde kurulan üç istasyonda göç sayımı gerçekleştiriyoruz. Küçük akbaba üzere dağınık üreyen yırtıcı cinslerin tek tek yuvalarını tespit etmek ve bu yuvaları izlemek mümkün olmadığı için bu çeşitler göç mühletince sayılıyor ve böylelikle nüfuslarında bir değişim olup olmadığı tespit edilebiliyor” dedi.
Sarımazı’da 2018 yılında kayıt altına alınan küçük akbaba sayısının 813 olduğunu ve küçük akbabaların Doğu Avrupa, Balkanlar, Orta ve Batı Türkiye popülasyonunun Sarımazı üzerinden göç ederken görüldüğünü vurgulayan Özuslu, “Adana Sarımazı’daki üç istasyonumuzun her birinde en az iki kuş gözlemcisi, dürbün ve teleskop kullanarak küçük akbaba ve başka yırtıcı kuşları tespit ediyor. Sayım sonuçlarını teknik bir rapor haline getirip, Tabiat Derneği web sayfasından ve bağlantı kanallarından paylaşıyoruz.
Bu sayımlara Bulgaristan Kuşları Müdafaa Kurumu (BSPB) başta olmak üzere birçok ülkeden uzmanlar katılıyor. Böylelikle yabancı uzmanlar yerli uzmanlara göç sayım deneyimi ve bilgilerini aktarmış oluyor. Göçmen kuşlar açısından kritik ehemmiyete sahip Türkiye’de ne yazık ki çok az sayıda yırtıcı göç sayımı yapabilen uzman var. Sarımazı, yeni uzmanların yetişmesi için de bir eğitim alanı olma özelliği taşıyor” tabirlerini kullandı.