Osmanlıca olarak kaleme alınan eserler, yapay zeka (AI) temelli dijital bir kütüphane olan İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) Farabi Sayısal Kütüphanesi‘ne aktarıldı.
Uluslararası standartlarda dünyada tek olan yerli Osmanlıca OCR yazılımı oluşturan IRCICA, Osmanlıca olarak kaleme alınan yapıtları bu yazılımdan geçirerek IRCICA Farabi Sayısal Kütüphanesi’nde araştırmacıların hizmetine sundu.
IRCICA Osmanlıca OCR Proje Koordinatörü Abdullah Topaloğlu, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uyumunda çalışan İstanbul Kalkınma Ajansı’nın (İSTKA) takviyesiyle gerçekleştirdikleri Osmanlıca OCR Projesi kapsamında Farabi Sayısal Kütüphanesi ile Osmanlıca yapıtları dijital dünyaya aktardıklarını bildirdi.
Topaloğlu, IRCICA’nın 56 Müslüman ülkenin üyesi bulunduğu İslam İşbirliği Teşkilatı’nın (İİT) tarih, kültür, medeniyet ve sanat alanında araştırma, yayın, enformasyon, arşiv çalışmaları yapan bir alt kuruluşu olduğunu belirterek, İslam ülkelerinin tarih, kültür, medeniyet ve sanat dünyalarıyla ilgili tertipler planlayarak düzenlediğini anlattı.
IRCICA’nın çok güçlü bir kütüphaneye sahip olduğunu vurgulayan Topaloğlu, “Hem fiziki hem de Sayısal Kütüphane’miz çok kuvvetli. Dünyanın çeşitli ülkelerindeki araştırmacılar, bu koleksiyonları kullanmaktadır. Genelde bizim koleksiyonumuz akademiktir. Entellektüel seviyede kitaplardır. Araştırmacılarımıza iki tane seçenek sunuyoruz; bir tanesi, olağan klasik kütüphane uygulaması, oburu Sayısal Kütüphane…” tabirlerini kullandı.
“O SÖZÜN HANGİ SAYIDA, HANGİ SAYFADA, HANGİ SATIRDA GEÇTİĞİ LİSTELENEBİLİYOR”
Abdullah Topaloğlu, Sayısal Kütüphane’yi 2011 yılında kurduklarını ve Osmanlıca yapıtları dijital dünyaya aktardıklarını belirterek, şunları kaydetti:
“Osmanlıca OCR çalışmalarımıza 2015 yılından itibaren İSTKA’nın takviyesini de alarak devam ettirdik. Bu dayanakla 4 yıldır da faaliyetlerimizi sürdürmekteyiz. Kütüphane koleksiyonumuzda copyright hakkı olmayan yapıtları dijital ortama aktardık. Şu anda 2 milyona yakın manzaraya Farabi Dijital Kütüphanesi’nin web sayfasından ulaşılabiliyor. Daha da kıymetlisi, eserler içerisinde search yapmanız mümkün. Yani, haftalar süren bir araştırmayı çok daha kısa müddetlerde yapmak mümkün hale geldi.
Bu iş daha evvel şöyle oluyordu; düşünün ki Tasvir-i Efkar gazetesinde siz bir bahis arıyordunuz. Mevzunuz da diyelim ki Sultanahmet Mescidi… Orada bununla ilgili bilgiye ulaşmak için bütün gazetelerin her bir sayfasını tek tek gözden geçirip her bir sayıyı okumanız gerekir ki aradığınız hususa ulaşabilesiniz. Halbuki Farabi Sayısal Kütüphanesi’nde arama çubuğuna Sultanahmet Mescidi yazdığınız takdirde o sözün hangi sayıda, hangi sayfada, hangi satırda geçtiği listelenebiliyor.”
“DİĞER KÜTÜPHANELERİN DE BU AĞA KATILMASINI İSTERİZ”
IRCICA Osmanlıca OCR Proje Koordinatörü Abdullah Topaloğlu, geliştirdikleri sayısal kütüphanenin araştırmacılar için vakit tasarrufu ve verimlilik sağladığını tabir ederek, bu tahlilin, dünyadaki tüm bilim insanları ve araştırmacılara hizmet verdiğini anlattı.
Projenin ticari hedeflerle değil, tarih, kültür ve sanat ekosistemi için geliştirildiğine işaret eden Topaloğlu, şunları kaydetti:
“IRCICA, bunu satmayı düşünmüyor. Türkiye’deki kütüphaneler ortasında iş birliği yapıp ortak bir sayısal kütüphane data tabanı oluşturmayı hedefliyoruz. Yani ülkemizden yahut yurt dışından her bir kütüphane, her bir bilgi merkezi bu ağa katılarak kitaplarını buraya yükleyebilir ve okuyucularına ulaştırabilir. Elinde Osmanlıca eser bulunduran Türkiye’deki Ulusal Kütüphane, Süleymaniye Kütüphanesi, Beyazıt Devlet Kütüphanesi, İstanbul Üniversitesi ve öbür kütüphanelerin de bu ağa katılmasını isteriz.”