İran Cumhurbaşkanı Hasan Manevî, başşehir Tahran’daki Hür İnovasyon Fabrikası açılış merasiminde yaptığı konuşmada, nükleer mutabakattaki taahhütlerini azaltma doğrultusunda atacakları dördüncü adımı ilan etti.
Nükleer mutabakatta “Kum kentine bağlı Fordo köyünde bulunan nükleer tesislerdeki bin 44 santrifüjün dönmeye devam etmesi lakin gaz enjekte edilmemesi” istikametinde karar bulunduğunu anımsatan Manevî, bu taahhütlerini askıya aldıklarını ve yarından itibaren Fordo Nükleer Tesisi’ne gaz vermeye başlayacaklarını bildirdi.
İran’ın yeni faaliyetlerinin Milletlerarası Atom Gücü Ajansı’nın (UAEA) kontrolünde gerçekleşeceğini belirten Manevî, bu adımdan da evvelkiler üzere geri dönüş olmadığını söyledi. Manevî, ülkedeki inovasyon fabrikasının kurulmasının da büyük bir bilimsel gelişme olduğunu söz etti.
Nükleer muahedeye taraf 4+1 ülkelerine de taahhütlerine dönmesi ve 1 Ocak 2017 tarihinden evvelki kurallara geri gelinmesi daveti yapan Manevî, ilgili ülkelerle yaptıkları müzakerelerde sonuca ulaşamadıkları için dördüncü adımı attıklarını ve ABD yaptırımlarının kalkması durumunda kendilerinin de taahhütlerine uyacaklarını tekrarladı.
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun 5 daimi üyesi ve Almanya ortasında 2015’te imzalanan Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı (KOEP) olarak isimlendirilen nükleer mutabakat, Tahran’a yüzde 3,67 oranında uranyum zenginleştirme faaliyetini sürdürme hakkı veriyor. Mutabakat çerçevesinde İran, en çok 300 kilogram uranyumu elinde tutabiliyor.
Anlaşma İran’a 300 kilogramın üzerindeki uranyumu milletlerarası piyasada satarak karşılığında doğal uranyum alabilme imkanı tanıyor. İran ayrıyeten mutabakata nazaran, ağır su stokunu 130 tonun altında tutmak zorunda ve aşımı halinde ülke dışına çıkarmakla yükümlü bulunuyor.
Tahran idaresi, daha evvel Avrupa ülkelerinin nükleer mutabakatta verdiği kelamları yerine getirmediği gerekçesiyle zenginleştirilmiş uranyum düzeyi ve ağır su stokunu artırma üzere adımlar atmıştı.
İran, nükleer mutabakattaki taahhütlerini azaltmaya yönelik adımlarını kelam konusu mutabakatın 36’ncı hususunda yer alan, yaptırımların kaldırılmaması durumunda İran’ın muahedeyi kısmen yahut büsbütün askıya alabilme hakkına sahip olmasına dayandırıyor.