Zimbabve’de nüfusun yüzde 60’ının besin güvenliği yok ve ekonomik krizin yol açtığı hiperenflasyon nedeniyle halk besin eserlerini almakta zorluk çekiyor.
Mevsimsel yağışların azlığı nedeniyle ziraî eser verimliliğinin düştüğü ve hayvanların telef olduğu kırsal kesimde 5,5 milyon kişi besin güvenliğine sahip değilken, kentlerde 2,2 milyon kişi kâfi su ve besine ulaşamadığı üzere devam eden grevler nedeniyle sıhhat hizmetlerinden de faydalanamıyor.
Bölgeye ziyareti sonrası ülkedeki durumu “korkunç” olarak nitelendiren BM raportörü Hilal Elver, yaşanan krizin “insan eliyle üretilen” bir besin güvenliği sorunu olduğu değerlendirmesinde bulundu.
Elektrik ve suyun aşikâr saatlerde dönüşümlü olarak halka ulaştırıldığı 14 milyon nüfuslu ülkede, ulusal parklardaki yüzlerce canlı tipi de tehlike altında.
ELEKTİK VE SU KESİNTİLERİ ARTIYOR
Ülkenin orta, kuzey ve güney kısımlarında kriz büyürken, halk su ve gaz alabilmek için uzun kuyruklarda beklemek zorunda kalıyor.
Dört büyük kent Harare, Masvingo, Bulawayo ve Gweru’da su kaynakları giderek azalıyor ve halk gece yarısı kalkarak su kuyruklarında bekliyor. En büyük ikinci kent olan Bulawayo’da son olarak barajlardaki doluluk oranının yüzde 14 düzeylerine inmesi nedeniyle su kesinti haftada 4 güne çıkarıldı.
Ülkede enflasyondaki artış sonrası elektriğe ekim ayında yüzde 320 artırım yapıldı.
Elektrik kesintileri ve artan fiyatlar nedeniyle yakacak gereksinimini karşılamak isteyen halk tahlili ormanlardaki ağaçları kesmekte buluyor.
BM Besin ve Tarım Örgütüne nazaran, Zimbabve’de yalnızca 15,6 milyon hektarlık orman alanı kalırken uzmanlar, ülkedeki elektrik sıkıntısının çözülmemesi durumunda Zimbabve’nin yakında çölleşebileceği ikazını yapıyor.
SAĞLIK HİZMETLERİ DURDU
Enflasyon nedeniyle maaşlarına artırım isteyen tabiplerin gittiği grev sonrası sıhhat hizmetleri durma noktasına geldi. Şimdiye kadar greve giden yaklaşık 450 hekim işten atılırken, bu sayının önümüzdeki günlerde artacağı varsayım ediliyor.
Greve giden hekimler geçen yıla oranla maaşlarının alım gücünün 15 kat azaldığını ve gereksinimlerini karşılamak için maaşlarında artış yapılması gerektiğini savunuyor. Maaşlarda beklenen artışı yapmayacağını açıklayan hükümet ise ayrılan tabiplerin yerine diğerlerini almak için çalışma başlattı.
VAHŞİ HAYAT TEHLİKEDE
Halkın çektiği külfetlere tahlil bulamayan hükümet, ulusal parklardaki güçlü tiplerin telef olmasını önlemek için de farklı tahlil yolları arıyor.
Hükümet bilhassa fil nüfusuyla bilinen ülke susuzluktan ölen filleri korumak için birçoğunu ülkenin farklı bölgelerindeki ulusal parkalara taşıyacağını açıkladı. Plana nazaran, Save Vadisi Müdafaa Alanı’ndaki fil, impala ve bufalo üzere yüzlerce hayvan ülkenin öteki bölgelerindeki üç parka nakledilecek.
Hayvanların göllerde ve kuyular da su bulamadığı ve yiyeceğe erişemediği için halkın yaşadığı alanlara girmeye başladığı bildiriliyor. Kuraklık nedeniyle şimdiye kadar 200’den fazla fil hayatını kaybetti.
HÜKÜMET YAPTIRIMLARIN KALKMASINI İSTİYOR
Hükümet, yaşanan krizi ABD ve Avrupa Birliği’nin (AB) yaptırımlarıyla ilişkilendirerek yaptırımların bir an evvel kaldırılmasını talep ediyor. Hatta ülke değişik bir uygulamaya imza atarak 25 Ekim’i “Yaptırım Tersi Gün” olarak ilan etti. Bu özel günde şovlar yapan kamu çalışanları ayrıyeten bir gün de resmi tatil yapıyor.
ABD ve Avrupa Birliği ise yaptırımların yalnızca şahıslara uygulandığını ve bunun ülkenin ekonomik durumunu direkt etkilemediğini savunuyor.
ABD’nin eski Zimbabve Devlet Lideri Robert Mugabe devrinde yürürlüğe giren yaptırım listesinde Devlet Lideri Emmerson Mnangagwa dahil 85 kişi ve 56 şirket var. AB’nin 2020’ye kadar uzatılan yaptırım listesinde de tekrar Zimbabve hükümetinden şahıslar var.
2000’li yıllara kadar Afrika’ya ve hatta tüm dünyaya buğday, tütün ve mısır ihraç eden ülke, bilhassa beyaz çiftçilerin toprağına el konulması sonrası tarımda büyük bir gerileme kaydetti. 2000 öncesinde tarım, Zimbabve’nin gayri safi ulusal hasılasının yüzde 9-15’ini oluştururken, ihracat gelirinin de yüzde 20-33’üne denk geliyordu.
Son yıllarda toparlanma içerisine giren tarım bölümü bu yıl kuraklığın tesiriyle tekrar güç bir periyoda girdi.