Süresi bugün sona erecek olan Juncker Komitesi, misyona başladığı 2014 yılından günümüze Avrupa’nın global finansal kriz sonrası durmuş iktisadını canlandırmayı öncelikli amaç olarak belirledi.
Üye ülkelerde büyümeye, istihdama ve yatırımları artırmaya odaklanan siyasetlere öncelik veren AB Kurulu, birinci adımı yeni bir fon kurarak attı.
AB Komite Lideri Jean-Claude Juncker’in ismiyle özdeşleşen ve AB ülkelerinde global finansal kriz sonrasında azalan yatırımları artırmak gayesiyle 2014 yılında yeni bir yatırım planı ortaya kondu.
“Juncker Planı” olarak isimlendirilen yatırım programına, AB ile Avrupa Yatırım Bankası bütçelerinden toplam 33,5 milyar euro’luk kaynak direkt aktarıldı.
Ortaya çıkan fonla özel ve kamu bölümleri iş birliğinde bilhassa stratejik altyapı projelerine desteklemeler verilerek AB iktisadında 300-400 milyar euro’luk bir hareketlilik ortaya kondu. Böylelikle AB iktisadında bir canlanma gözlemlendi.
İŞSİZLİKTE DÜŞÜŞ
Juncker Kurulu’nun misyon müddetinde evvelki devrin bilakis AB ve Euro Bölgesi ekonomileri daima müspet büyüme sayıları yakalarken, işsizlik oranları da her yıl geriledi. En son açıklanan datalarda ise AB’de ortalama işsizlik oranının yüzde 6,3’e, Euro Bölgesi’nde ise yüzde 7,5’e kadar inmesi dikkati çekti. Kelam konusu işsizlik sayıları, Avrupa’da 2000 yılından beri ölçülen en düşük düzeyleri buldu.
AB Komitesi’nin, kelam konusu 5 yıllık vazife müddetince üye ülkelerde 14 milyon yeni istihdam ortaya çıkarması muvaffakiyet hanesine yazıldı.
YUNANİSTAN KURTARILDI
Juncker Kurulu, ekonomik kriz içindeki Yunanistan’ın kurtarılmasında da öncü rol oynadı. Yunanistan’la kreditörler ortasında 2015 yılında 3’üncü kurtarma programı üzerinde muahede yapılmasını destekleyen Komite, ülkenin Euro Bölgesi’nden kopmasına pürüz oldu.
Yunanistan’a toplam 86 milyar euro’luk yeni kredi sağlanan kurtarma programıyla ülkedeki yapısal ıslahatların desteklenmesi ve borcun sürdürülebilir hale getirilmesi sağlandı. Böylelikle kemer sıkma siyasetlerinin akabinde Yunanistan’ın tekrar müspet ekonomik büyümeyi yakalaması ve bütçe fazlası vermesi başarıldı.
TİCARET ANLAŞMALARI
Juncker Komitesi, ticaret mutabakatlarına sürat verip tüm dünyada global ticaretin öncü rolünü üstlenmeye çalıştı. Bu çerçevede AB, Kanada ile 7 yıl boyunca müzakere ettiği Kapsamlı Ekonomik ve Ticaret Mutabakatı’nı (CETA) 2017 yılında süreksiz olarak yürürlüğe soktu. Bu mutabakatla taraflar ortasındaki gümrük vergilerinin ortadan kalkması, karşılıklı ticaret, yatırım ve istihdamın artması sağlandı.
AB ile Japonya ortasında da müzakerelerinin 4 yıl sürdüğü ve resmi onay süreçlerinin tamamlandığı Ekonomik İştirak Muahedesi, 1 Şubat 2019’da yürürlüğe girdi. Karşılıklı biçimde kademeli olarak gümrük vergilerini kaldıran mutabakatla finansal hizmetler, elektronik ticaret, telekomünikasyon ve ulaştırma üzere alanlarda piyasalara erişim sağlandı.
Singapur’la da misal özgür ticaret mutabakatı müzakerelerini tamamlayan AB, Meksika, Avustralya, Yeni Zelanda, Arjantin, Brezilya, Uruguay ve Paraguay’ın da ortalarında bulunduğu çok sayıda ülkeyle ticaret muahedeleri için müzakerelere sürat verdi.
EURO KULLANIMI
Küresel ticarette doların egemenliğinden rahatsızlık duyan Brüksel, euro’nun milletlerarası rolünü güçlendirmek için çalışmalar yürüttü. Güç ithalatından birlik ülkelerinde üretilen uçaklara kadar çeşitli ticari süreçlerin ABD doları yerine euro ile yapılması istikametinde tavsiye kararları alındı. Böylece euro’nun global olarak kullanımının yaygınlaştırılması amaçlandı.
AB Komitesi’nin, Avrupa’daki finansal sistemin daha istikrarlı bir hal alması ve sermaye piyasalarının geliştirilmesi istikametinde adımlar atmasına rağmen kelam konusu düzenleme tekliflerinin pek birden fazla yasalaşamadı.
Ekonomik ve mali birlik alanında yapılan çalışmalara, üye ülkelerin ekonomik yapılarındaki farklılıklar ve bu hususta siyasi uzlaşı sağlanamaması mani oldu.
AB’de bilhassa bankacılık birliği ve ortak bir mevduat garanti sistemi kurulması müzakereleri sonuçsuz kaldı.
BREXİT BELİRSİZLİĞİ
Juncker Komitesi gündeminde, İngiltere’nin birlikten ayrılması (Brexit) ana başlıklar ortasında yer alırken, yaklaşık 3 yıl süren ayrılık müzakerelerinde kıymetli ölçüde vakit ve emek harcandı.
Brexit’in ortaya çıkardığı belirsizlikler öncelikle İngiltere’de olmakla birlikte AB iktisadında de kırılgan bir iş ortamına neden oldu.
AB ve İngiltere’nin uzlaştığı muahedenin onaylanamaması, kıtaya yönelik ekonomik beklentileri olumsuz etkiledi.
İngiltere’nin AB’den anlaşmasız bir biçimde ayrılması riski, öteki 27 ülke iktisadına yönelik büyüme beklentilerini aşağıya çeken bir öge olarak öne çıktı.
ABD İLE TİCARİ GERİLİM
AB’de Juncker periyodu ABD ile önemli ticari tansiyonlara sahne oldu. AB ve ABD ortasında yapılması beklenen Transatlantik Ticaret ve Yatırım Paydaşlığı (TTIP) mutabakatı müzakereleri, müdafaacı iktisat siyasetlerini savunan Donald Trump’ın ABD Lideri seçilmesiyle rafa kaldırıldı.
AB ile ABD ortasında ticari tansiyonlarda tansiyonu, ABD Lideri Trump’ın 2018 yılında ulusal güvenlik gerekçesiyle devreye aldığı ithal çelik ve alüminyuma ek gümrük vergileri uygulama kararı yükseltti.
Yoğun müzakerelere karşın AB tarafı, ABD’yi çelik ve alüminyuma sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 10’luk gümrük vergisi uygulama kararından vazgeçiremedi.
ABD’ye karşı ticari misilleme yapan AB, yüzlerce farklı ABD eserine yüzde 25 oranında gümrük vergisi uygulamaya başladı.
AB’nin misilleme kararının akabinde ABD Lideri Trump, Avrupa’yı en hassas kesimlerinden biri olan otomotiv ile tehdit etti.
Trump, Avrupa’dan ithal edilen tüm araçlara yüzde 20 ek gümrük vergisi uygulama tehdidinde bulunarak zati gergin devam eden transatlantik bağlantılarda tansiyonu daha da yükseltti.
GEÇİCİ BARIŞ
AB Komitesi Lideri Jean-Claude Juncker ve Trump ortasında ticari gerginliği azaltmak için 2018’de gerçekleştirilen görüşmeden ise otomotiv dalı dışındaki sanayi eserlerine ait gümrük vergilerini ve tarife dışı kısıtlamaları sıfıra indirmeye yönelik birlikte çalışma kararı çıktı.
Liderler, ticari uzlaşmazlıkların müzakere edilerek çözülmesi konusunda mutabakat sağladı. Karşılıklı ticareti kolaylaştırmak üzere diyalog yürütülmesinde mutabık kalan taraflar, hizmet bölümü, kimya, ilaç ve soya fasulyesi alanındaki ticareti artırma konusunda ortak çalışma yapacaklarını açıkladı.
Böylece AB, kritik olan otomotiv kesimine, ABD ile ticari müzakereler sürdükçe ek gümrük vergisi uygulanmamasını sağladı.
HAVACILIK DESTEKLEMELERİ
Öte yandan, ABD’nin havacılık alanında Airbus’a sağlanan yasa dışı desteklemelerden dolayı AB eserlerine yıllık 7,5 milyar dolarlık ek gümrük vergileri uygulamasına onay veren Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kararı ise gerginlikleri bir üst düzeye çıkardı.
Kararla eş vakitli biçimde AB tarafı “ABD’nin DTÖ’nün müsaade verdiği gümrük vergilerinin uygulanması halinde buna misilleme yapılacağını” açıklamasına karşın Trump idaresi geri adım atmadı.
ABD, DTÖ kararıyla birlikte 2019’un ekim ayı ortasından itibaren Fransa, Almanya, İspanya ve İngiltere’den sivil havacılık taşıtlarına ve AB üyesi ülkelerin çeşitli eserlerine yüzde 10 ila 25 ortasında ek vergi uygulamaya koydu.
Böylece AB ve ABD ortasında son yıllarda ticari ilgiler, her an ticaret savaşı başlaması riskiyle birlikte gergin bir süreç yaşadı.