Ödüllü direktör, senarist ve fotoğraf sanatkarı Nuri Bilge Ceylan, Yunus Emre Enstitüsü’nün (YEE) düzenlediği ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü’nün katkı sağladığı aktiflik kapsamında Viyana Müzik ve Görsel Sanatlar Üniversitesi Sinema Kısmı’nda söyleşiye katıldı. Başarılı direktör, Uzak, Mayıs Problemi ve İklimler isimli sinemalarından kısa kısımların gösterildiği aktiflikte, gençlerin sinemaya ve kendi sinemalarına dair kapsamlı sorularını da yanıtladı.
KÜÇÜK TAKIM AVANTAJI
Özellikle sinemaya birinci başladığı yıllarını ve o günleri çok özlediğini lisana getiren Ceylan, bağımsız sinemada az şahıstan oluşan bir takımla çalışmanın çok daha uygun olduğunu belirterek, “Bence o birinci günlerin en büyük avantajı, daha küçük bir grupla çalışmaktı. Kamerayı ben kullanıyordum. Taşınması gereken tüm aletleri ben taşıyordum. Takımdaki herkes birçok işi üstleniyordu. Böylelikle çekimlere daha uzun vakit ayırabiliyorduk. 100 şahısla bir ay çalışmaktansa, 10 bireyle 3 ay çalışmak daha yeterli. Bence yaratıcılık için en kıymetli şey vakit. Her sinemadan sonra bu manada geriye dönmek istedim” diye konuştu.
“VAKİT VARSA İSTİKAMETİNİZİ DEĞİŞTİREBİLİYORSUNUZ”
Senaryo yazımına da değinen direktör, 1999 imali Mayıs Problemi sinemasına ait, şunları kaydetti: “Aslında benim en çok ayrıntı çalıştığım birinci filmimdi. Bir evvelki sinemam Kasaba’da çok zorluk çekmiştim. Senaryo tam olarak bitmemişti. Set sırasında yazmaya devam etmiştim. Kendim zati 3 ay üzerinde çalışmıştım. O periyoda nazaran çok ayrıntılı ama bugünkü senaryolarıma kıyasla daha az ayrıntılıydı. Az bireyle çalışmanın bir öbür avantajı da senaryoyu çok ayrıntılı yazmanız gerekmiyor. Zira şayet gereğince vaktiniz varsa yolda istikametinizi değiştirebiliyorsunuz. Bir roman müellifi kadar özgür hareket edebilirsiniz kâfi vakit olunca.”
“DÜŞÜNCENİN ESİRİ OLMUYORUM”
Nuri Bilge Ceylan, tıpkı sinemanın çekimleri sırasında sinemaya ait birçok şey öğrendiğini ve sete çıktığında her şeye açık olduğunu vurgulayarak, “Tabii ki çekimlere başladığımda başımda bir fikir oluyor fakat ben o niyetin esiri olmuyorum. Diğer bir şeyler de bekliyor, farklı şeyler arıyorum” değerlendirmesinde bulundu.
Uzak sinemasını 5 kişilik bir grupla yaptığını aktaran Ceylan, yaşadığı apartmanda üst katındaki Fransızca öğretmeninin cesedini kendisinin bulduğunu ve bu olaydan çok etkilenerek, sinemada yer verdiğini tabir etti.
“HİÇBİR ŞEYDEN EMİN OLMAMAK GEREKİYOR”
Yapıtlarıyla birçok itibarlı mükafatın sahibi olan direktör Ceylan, sinemalarının montajını da kendisinin yaptığını belirterek, şunları söyledi:
“Montajın en değerli şey olduğunu söyleyemem, lakin benim sinemalarımda o denli. Zira ben çok fazla çekim yapıyorum. Hatta çekimler bittikten sonra da yine çokça çekim yapıyorum. Zira bir arayış içindeyim ve olup olmadığından emin olamıyorum. Emin olmanın bir direktör için en tehlikeli şey olduğunu düşünüyorum. Bence hiçbir şeyden emin olmamak gerekiyor. Zira bazen bir şeyden emin oluyorsunuz. Güzel çektiğinizi düşünüyorsunuz. Lakin montaja geçtiğinizde uymadığını görüyorsunuz. Ne yapacaksınız? Ömür güç bir şey. İnsan tabiatı da kolay anlaşılır bir şey değil. Ömrün kendisi şaşırtan bir şey. İnsan tabiatının denetim edilemez yanından etkileniyorum.”
“EN GÜZEL YOL SİNEMA İZLEMEK”
Başarılı direktör, bugüne kıyasla gençken çok daha fazla sinema izlediğini de söyledi, “Ben sinemayı sinemalardan öğreniyorum. Bence sinemayı öğrenmek için en yeterli yol sinema izlemek. Zira sinemalar sinemanın sırlarını gösterir. Aktörlerin nasıl yönetildiğini, hangi çeşit lens kullanıldığını sinemada görürsünüz. Her şey oradadır. Sinema sizi gereğince çektiyse, sırlarını da görebilirsiniz” sözlerini kullandı.
“SİNEMATİK DEHAYA SAHİPTİ”
Türk direktörlerden beğendiği ve etkilendiği bir isim olup olmadığına dair yöneltilen bir soruya karşılık veren Ceylan, “Elbette var, Yılmaz Güney’i evvelce beri severim. Bence o, fevkalade sinematik bir dehaya sahipti. Çok kolay bir sinemada bile kusursuz fikirleri vardı. Bir de bence insan tabiatının şaşırtan yanlarının çok farkındaydı. Çok sevdiğim diğer direktörler de doğal ki var. Ben birçok farklı şeyden etkilenebiliyorum, hayattan, edebiyattan ve bilhassa de en çok Rus edebiyatı benim üzerimde çok tesirli olmuştur” dedi.
“HER GECE YİNE YAZIYORUM”
Nuri Bilge Ceylan, senaryo metninin hiçbir vakit bitmediğini de kelamlarına ekleyerek, şöyle devam etti: “Her çekim sonrası yazmaya devam ediyorum. Her gün yeni bir fikir çıkıyor. Çekimlerin dinamiğinden ötürü aklınız daha süratli çalışıyor, yeni fikirler daha kolay ortaya çıkıyor. Örneğin şu an yapacağınız bir çekimde, bir sonraki çekim için yeni fikirler üretebiliyorsunuz. Böylelikle her gece yine yazıyorum. Daima değişiklikler yapıyorum. Montaj sırasında da şayet mümkünse yeni şeyler yazıyorum. Montaj sırasında diyalogları değiştirip, ‘Keşke şunu söyleseydi.’ diyebiliyorsunuz. Böylelikle o diyaloğu bir daha çekemeyecekseniz ne yaparsınız? Onun yerine diğer bir şey gösterirsiniz.”
2 SİNEMADA 200 SAAT ÇEKİM
Ne kadar gerekiyorsa o kadar çekim yaptığını lisana getiren Ceylan, son iki sinemasında yaklaşık 200 saat çekim yaptığını vurguladı.
TÜRK SİNEMALARI HAFTASI
Entelektüel çevreler ve genç üniversite nüfusu aracılığıyla kültürel etkileşimin hedeflendiği Türk Sineması Haftası’nda, sinema gösterimlerinin yanı sıra oyuncu, direktör, senarist, üretimci buluşmaları, söyleşiler, atölye çalışmaları, Türk mutfağı aktiflikleri, sinema afiş ve nesne stantları sinemaseverlerin ilgisine sunuluyor.
Etkinlikte Ceylan’nın Bir Vakitler Anadolu’da, Kış Uykusu ve Ahlat Ağacı sinemasıyla, Fikret Reyhan’ın Sarı Sıcak, Banu Sıvacı’nın Güvercin, Ahmet Boyacıoğlu’nun Paranın Kokusu, Tayfun Pirselimoğlu’nun Yol Kenarı, Mahmut Fazıl Coşkun’un Anons ve Ömer Lütfi Akad’ın Vesikalı Yarim sinemaları de sinemaseverlerle buluşuyor.