Damat Ferit Paşa kabinesinde İçişleri Bakanlığı yapan, İstiklal Savaşı’na karşı muhalif yazılar kalem alan ve İngiliz Muhipler Cemiyeti’nin kurucusu Ali Kemal Bey’in torununun çocuğu olan, tam ismiyle Alexander Boris de Pfeffel Johnson, temmuz ayında liderliğe geldiği Muhafazakar Parti’ye 360’ı aşan milletvekiliyle Margaret Thatcher’ın 1987’deki seçim zaferinden bu yana büyük seçim zaferini kazandırdı.
Bunun, uyguladığı ekonomik siyasetlerin tesirleri nedeniyle İngiltere’de bir nefret nesnesi haline gelen, heykelleri kırılan Thatcher üzere, daha şimdiden toplumun bir kısmı için sevimsiz bir figür olan Johnson için de “uğursuz” bir muvaffakiyet olup olmadığını bekleyip görmek gerekecek.
Johnson’ın, seçim zaferini takiben Kraliçe 2. Elizabeth tarafından yeni hükümeti kurmakla görevlendirilmesi bekleniyor.
1964 doğumlu Johnson, İngiltere’de siyasetçi sınıfının yetiştiği iki kıymetli okul kabul edilen Eton Lisesi’nde ve Oxford Üniversitesi’nde eğitim gördü. Johnson, mezuniyetinin akabinde aile kontaklarını kullanarak The Times’ta gazetecilik mesleğine başladı. Gazetecilik mesleği kısa süren Johnson, hazırladığı palavra haber nedeniyle işten kovuldu.
Bunun akabinde Daily Telegraph gazetesine geçen Johnson, bu basın kuruluşunun Brüksel muhabiri oldu. Johnson’ın AB zıtlığı da bu periyotta imza attığı haberlerle kendini göstermeye başladı.
Johnson, gazetecilik mesleğinde Daily Telegraph’ın editör yardımcılığına ve Spectator mecmuasının editörlüğüne kadar yükseldi.
LONDRA BELEDİYE LİDERİ OLDU
Johnson meslek değişikliğiyle 2001’de Muhafazakar Parti milletvekili olarak siyasete adım attı. Avam Kamarasında 2 periyot misyon yapsa da ön plana çıkmayı başaramadı.
Boris Johnson, birinci büyük muvaffakiyetini 2008’de Londra Belediye Lideri seçilerek elde etti. Bu misyonu de 2 periyot sürdüren Johnson’ın akıllarda kalan “icraatı” ise 2012 Londra Olimpiyatları sırasında Victoria Parkı’na kurulan 45 metre yüksekliğindeki cümbüş halatında asılı kalması oldu fakat Johnson, öteki siyasetçilerin “karizmasını çizecek” bu sahneyi bile popülaritesini artıracak bir gösteriye dönüştürmeyi başardı.
Belediye lideriyken 2015’te ziyaret ettiği Tokyo’da katıldığı “dostluk maçı”nda 10 yaşındaki bir çocuğu ezip geçmesi yahut 2016’da milletvekiliyken öbür bir dostluk maçında eski Alman ulusal futbolcu Maurizio Gaudino’yu baş atarak yere sermesi, Johnson’ın “kazanma hırsının” göstergeleri sayıldı.
AB REFERANDUMU’NUN MİMARI OLDU
Belediye başkanlığının akabinde yine Avam Kamarası’na giren Johnson’ın siyasi mesleğindeki en kıymetli kilometre taşlarından biri ise 23 Haziran 2016’da yapılan AB referandumu oldu.
Referandum kampanya sürecinde AB üyeliğinden ayrılması için kampın önder figürü olarak öne çıkan Johnson, beyanatlarıyla tartışmaların da odağında yer aldı.
Özellikle Türkiye’nin AB üyesi olması halinde 78 milyon Türk’ün İngiltere’ye atak edeceği, münasebetiyle İngiltere’nin göçü denetim altına almak için AB’den ayrılması gerektiği formundaki sözleri tartışma yarattı.
BAŞBAKAN CAMERON’IN İSTİFASI ÖNÜNÜ AÇTI
AB referandumundan yüzde 48’e karşı yüzde 52 oyla Brexit kararının çıkmasını takiben, ülkenin AB’ye üyeliğinin devamı için kampanya yürüten periyodun Başbakanı David Cameron istifa etti.
Johnson’ın ismi partinin liderliği için önemli formda söylem edilmeye başlandı. Brexit kampının başkan figürü olarak, ülkeyi AB’den ayıracak başbakanın da Johnson olması güçlü bir ihtimal haline geldi.
Boris Johnson, bu istikamette kampanya çalışmasına da başlamasına rağmen o ana kadar kendisiyle hareket eden periyodun Adalet Bakanı Michael Gove’un kendi adaylığını ilan etmesiyle yarışa girmekten son anda vazgeçti.
MAY KABİNESİNDE DIŞİŞLERİ BAKANI OLDU
Johnson’a, Cameron’dan misyonu devralan May’in kabinesinde Dışişleri Bakanlığı misyonu verildi.
Başbakan olarak dış siyasette “Küresel İngiltere” sloganıyla ülkeyi Avrupa dışı dünyaya daha fazla açmayı vadeden Johnson, ABD ile “özel ilişkinin” de altını sık sık çizdi. Johnson’ın ABD ile bağ konusundaki ısrarcı hali, İngiltere’yi bir ABD “uydusuna” dönüştürebileceği telaşını de doğurdu.
Johnson bakanlık periyodu boyunca tartışma yaratan adımlarıyla gündemde kalmayı başardı.
Johnson’ın en büyük gafı, İran’da casusluk suçlamasıyla tutuklu bulunan Nazanin Zaghari-Ratcliffe’in bu ülkeye gazetecileri eğitmek üzere gittiğini söylemesi oldu. İngiliz ve İran ikili vatandaşı olan Ratcliffe’in savunması, bu ülkeye aile ziyareti için gittiği istikametinde olsa da Johnson’ın kelamları bayanın mahkumiyetine yol açtı.
Dışişleri kaynaklarının İngiliz basınına yaptığı değerlendirmelere nazaran, Johnson zeki olsa da dikkat eksikliğiyle uğraş ediyor, kendisine verilen brifinglere odaklanamıyor ve muhatapları tarafından sevilmesi ise en büyük önceliği ortasında yer alıyor.
MAY HÜKÜMETİNDE İSTİFA ETTİ
Johnson, yaklaşık 2 yıllık dışişleri bakanlığı vazifesinden geçen yıl temmuzda May hükümetinin “yeni Brexit yaklaşımı” nedeniyle istifa etti.
Bakanlığının son periyodunda İngiliz basınında yayımladığı köşe yazılarıyla da May’in Brexit yaklaşımını eleştiren Johnson, istifasının akabinde tenkitlerinin dozunu artırdı.
Johnson, May’in AB ile vardığı Brexit mutabakatının Avam Kamarası’ndaki birinci oylamasında tarihi bir farkla reddedilmesinde de kendisine yakın 100 kadar milletvekiliyle kilit rol oynadı.
Boris Johnson’ın, May’in muahedesini “düğmesi Brüksel’de olan intihar yeleğine” benzetmesi üzerine de büyük reaksiyon çekti.
PEÇE TAKAN BAYANLARI POSTA KUTUSUNA BENZETTİ
Boris Johnson, kaleme aldığı köşe yazılarında İslamiyet ve Müslümanlarla ilgili görüşleriyle de tartışma yarattı. Daily Telegraph’ta geçen yıl ağustos ayında yayımlanan bir yazısında, peçe takan bayanları “posta kutusu” ve “banka soyguncularına” benzeten Johnson’ın, 2006’da bir kitap için kaleme aldığı makalede de İslamiyet’i, ilerlemeye pürüz olarak gösterdiği ortaya çıktı.
Johnson’ın ABD Lideri Donald Trump’la bağlantıları de İngiltere’de kıymetli bir tartışma kaynağı oldu.
Trump’ın Johnson’ı öven kelamları, İngiltere ziyaretinde özel olarak görüşmesi ve Johnson’ın da diplomatik yazışmalarında Trump’la ilgili olumsuz değerlendirmelere yer veren İngiltere’nin Washington Büyükelçisi Kim Darroch’a dayanağını açıklamaktan kaçınması reaksiyon çekti.
MAY’IN İSTİFASI SONRASI BAŞBAKAN OLDU
Johnson, Brexit krizini aşamayan Theresa May’in temmuz ayında istifasının akabinde parti üyelerinin oylarıyla başbakanlık vazifesine geldi. Lakin AB yanlıları ile Brexit yanlıları ortasında geniş bir koalisyonu andıran Muhafazakar Partinin parlamento kümesi, yeni başbakanın Brexit planlarını hayata geçirmesine mani oldu.
May’in 2017’de gittiği erken seçimde parlamento çoğunluğunu kaybederek kurmaya mecbur kaldığı azınlık hükümetini devralan Johnson, kendi parti kümesindeki muhaliflerinin de katkısıyla Brexit krizini aşamadı fakat başbakanlığının daha birinci günlerinde bu krizi aşmaya dönük cüretkar atağıyla tarihe geçti.
Brexit’i 31 Ekim’de milletvekillerinin pürüzüne takılmadan gerçekleştirmek isteyen Johnson, Kraliçe 2. Elizabeth’i ikna ederek parlamentoyu 5 hafta tatil kararı aldı.
Anayasal krize dönüşen bu atak, muhalefetin teşebbüsüyle taşındığı yargıdan döndü. Parlamento yine açıldı. Lakin Johnson’ın bu teşebbüsü, maksadına erişmek için ne kadar radikal adımlar atabileceğinin göstergesi olarak kayıtlara geçti.
Johnson bu kademede da şapkadan tavşan çıkarmayı başardı ve selefi May’in AB ile vardığı Brexit mutabakatını Brüksel’le giriştiği ağır müzakereyle güncellemeyi başardı.
Ancak muhalefet partilerinin ve parti içi muhalefetin teşebbüsüyle Brexit yeniden, bu kere 31 Ocak’a ertelendi. Johnson bu süreçte küme kararına karşı oy kullanan onlarca milletvekili partiden ihraç ederek radikal ataklar listesine bir yenisini ekledi.
ERKEN SEÇİM DAVETİ YAPTI
Mevcut istikrarlar içinde Brexit krizine tahlil bulamayacağını anlayan Johnson, erken seçim davetinde bulundu. Brexit’i erteletmeyi başaran muhalefet partilerinin de isteğiyle ülke dün erken genel seçime gitti.
Seçim kampanyasında ülkenin kimi ünlü gazetecilerine mülakat vermeyi reddeden Johnson, seçmen yalnızca “Brexit’i gerçekleştirelim” bildirisini iletmeye odaklandı.
Tanıyanların anlattığına nazaran çocukluk hayali “dünyanın kralı” olmak olan Boris Johnson, 55 yaşında, bu kere seçim de kazanarak yine İngiltere Başbakanı olmayı başardı.
Partinin parlamento kümesindeki AB yanlısı milletvekillerini de aday listesine koymayarak temizleyen Johnson’ın önünde ülkeyi 31 Ocak’ta AB’den ayırmak için mahzur kalmadı.
Bununla birlikte, Johnson’ın asıl gayesinin ülkeyi AB’den ayırmak değil, bu tartışmayı kullanarak başbakanlık koltuğuna oturmak olduğuna inananlar da bulunuyor. Bu fikirde olanlar, Johnson’ın Brexit problemini seçmene vadettiği biçimde çözmek yerine başbakanlık koltuğunu muhafazaya odaklanacağını savunuyor.
JOHNSON’IN ÖNÜNDEKİ ZORLUKLAR
Brexit vadini yerine getirmeye yönelmesi halinde ise Johnson’ı bir öteki zorluk bekliyor, ülkenin bütünlüğünü korumak.
İngiltere’nin AB’den ayrılması İskoçya’da yeni bir bağımsızlık referandumu teşebbüslerine sürat kazandıracak. Referandum Johnson’ın başbakanlığındaki merkezi hükümetin müsaadesine tabi olsa da seçimden 48 milletvekili çıkararak İskoçya çapında büyük zaferle çıkan İskoç Ulusal Partisi gelişmeleri bu istikamette zorlayacak. İşler İspanya’daki Katalonya krizine emsal bir hal alır mı bilinmez lakin İngiltere’yi yeni bir anayasal krizin beklediği görülüyor.
Bir öbür kriz alanını da Kuzey İrlanda oluşturacak. Johnson’ın AB’den mutabakatlı ayrılması halinde, mevcut muahedeye nazaran İngiltere ile Kuzey İrlanda ortasına gümrük duvarı ve hudut girecek. Bu, İngiltere ile birlik yanlısı Protestanlar için bir kabul senaryosu olarak görülüyor.
Johnson bunun önüne geçmek için AB’den anlaşmasız ayrılmayı seçerse de bu sefer da ayrılıkçı Katoliklerin reaksiyonunun sert olması bekleniyor. Kuzey İrlanda’da terörün yine canlanması yahut iki İrlanda’nın birleşmesi için bir referanduma gidilmesi İngiltere’yi bekleyen iki kabul senaryosu sayılıyor.