Özellikle Karadeniz Bölgesi’nde yetişen gösterişi ve hoşluğu ile herkesi mest eden orman gülü çiçeklerinden arıların elde ettiği bal halk ortasında ‘bal tutulması’ denilen olaya sebep oluyor. Birçok insan bunu her kaygıya deva şifalı bitki olarak kullanıyor. Uzmanlar vakit zaman bu balın fazla tüketiminden kaynaklanabilecek vefatlar konusunda uyarıyor.
Medical Park Ordu Hastanesi İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ali Kutlu da bu uyarıyı yineledi ve şunları söyledi:
“Deli bal, ülkemizde genelde Doğu Karadeniz Bölgesi’nde 1800 metre yükseklikteki ormanlık alanlarda yetişen çiçeklerden elde edilir. Yaz aylarında açar ve orman gülü olarak bilinen (Komar-Rhododendron çiçekleri) bitkinin çiçeklerinin arılarca kullanılmasıyla elde edilen bir baldır. Halk ortasında mecnun bal olarak isimlendirilir. Bu bal kendine has boğazda yanma hissi oluşturacak acılığa sahiptir. Bu bitki dünyada ve ülkemizde birçok bölgede ve farklı çeşitlerde bulunabilmekle birlikte bu hastalığa dünyada ve ülkemizde en çok Doğu Karadeniz Bölgesi’nde rastlanmaktadır. Bu nedenle hastalıkla ilgili birçok yayın ülkemizden çıkmaktadır. Mecnun bal tarihte silah olarak bile kullanılmıştır. Tarihte düşmanları etkisiz hale getirmek için kullanılan birinci biyolojik silah olduğunu söyleyebiliriz. Bu sebeple çok ölçülü ve şuurlu kullanılması gerekir.”
“ETKİSİNİ 1.5 SAAT SONRA GÖSTERİYOR”
Meczup balın alternatif tıpta mide ağrılarında, şeker hastalığında ve tansiyon tedavisinde kullanıldığını belirten Doktor Ali Kutlu, şöyle devam etti:
”Deli balın elde edildiği orman gülü bitkisinin yapısında iskelet ve kalp kası hücrelerinde merkezi hudut sistemini etkileyen ‘grayanotoksin’ isimli unsur bulunmaktadır. Çiçeğin yapısında bulunan grayanotoksinler bala geçer ve meczup bal hastalığı ismi verilen yakınmalara sebep olur. Günümüzde meczup bal, Karadeniz Bölgesi’nde alternatif tıp ilacı olarak da halk ortasında kullanılabiliyor. Orman gülü bitkisinde bulunan bu unsur yalnızca insanların bal tüketmesi yoluyla değil bu bitkinin yapraklarını ve gövdesini yiyen hayvanlarda da toksik tesir göstermektedir. Bu nedenle bu bitkinin kuzu katili, dana katili üzere lokal isimleri de mevcuttur. Bitki yapraklarını çay üzere farklı emelle kullananlarda da misal yakınmalar oluşabilmektedir. Mecnun bal hastalığı bölgemizde acil servis tabipleri ve bal üreticileri tarafından güzel bilinmekle birlikte balı şifa maksatlı çok ölçüde tüketenlerde yahut bilhassa yayla turizmi sırasında satın aldıkları balın özelliğini bilmeden tüketenlerde hastalık oluşmaktadır. Meczup balın 1 çay yahut tatlı kaşığından fazla yenilmesi durumunda şikayetler ortalama 1,5-3 saat sonra başlar. Bal kaynatılırsa ve uzun müddet bekletilirse toksisitesi kaybolur, bu durumda daha fazla ölçülerde tüketilebilir. Anlaşılacağı üzere meczup bal zehirlenmeleri taze olarak tüketilmesi durumunda ortaya çıkmaktadır.“
“NABIZ HIZLANIYOR, UYUŞMA BAŞLIYOR”
Zehirlenme belirtilerini şahıstan bireye değişebileceğini söyleyen Kutlu, ”İlk belirtiler, tükürük salgısında artış, bulantı, kusma, ağız etrafı, kol ve bacakta karıncalanma ve uyuşma formunda ortaya çıkar. Terleme, cilt kızarıklığı, kan basıncında ve nabızda düşüş sonrasında görme bozuklukları, sersemlik, şuur kayıplarına yol açabilmektedir. Yaşlılar, kronik hastalıkları bulunanlar ve çocuklarda daha tehlikeli sonuçlar görülebilir. Meczup bal hastalığı belirtileri alerjik tepkiler ile karışabilir. Ama ortaya çıkan tepki alerjik bir tepki olmayıp zehirlenmedir. Bala bağlı gerçek alerjik tepkiler çok ender görülür. Genelde bal alerjisi olanlarda arı yahut polen alerjisi de görülür. Düşük şiddetli zehirlenmelerde tedavisiz 12-24 saat içinde şikayetler tabiatıyla kaybolur. Yeniden de 3-6 saatlik EKG ile nabız takibi uygun olacaktır. Önemli zehirlenmelerde ise kesinlikle hastanede şartlarında yakın takip ve takviye gereklidir. Kimi olaylarda 2-3 gün hastanede yatarak tedavi gerekebilmektedir. Hastalık bulguları korkutucu olmakla birlikte pek çok hasta dayanak tedavisiyle büsbütün iyileşmektedir” dedi.