Amerika Birleşik Devletleri, Soğuk Savaş’ın son periyodunda nükleer silahlanma yarışının önüne geçmek için Moskova ile imzaladığı Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Muahedesi’nden (INF) bugün resmi olarak çekiliyor.
Beyaz Saray muahededen çekilmek için altı aylık süreci 1 Şubat’ta başlatmış, ABD’nin kararının akabinde Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin de muahedeye Haziran’da son vermişti.
ABD’de Donald Trump idaresinin muahededen çekilme kararı almasının gerisinde Rusya’ya yönelik suçlamalar yatıyor. ABD ve NATO, Rusya’yı 9M729 füzeleri ile muahedeyi ihlâl etmekle suçluyor. Suçlamaları reddeden Rusya, kelam konusu füzelerin menzilinin 480 kilometre dolayında olduğunu savunuyor. ABD ise füzelerin 2 bin 600 kilometre menzilli olduğu iddiasında bulunuyor.
1987 yılında periyodun ABD Lideri Ronald Reagan ve Sovyetler Birliği başkanı Mihail Gorbaçov tarafından imzalanan INF Mutabakatı, 500 ila 5500 kilometre menzilli nükleer başlıklı füzelerin yasaklanmasını öngörüyor.
BM: NÜKLEER SAVAŞ KARŞISINDAKİ FREN KAYBOLUYOR
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres muahededen vazgeçilmesini tehlikeli bir adım olarak nitelendirdi. Bu durumun balistik füzelerin yarattığı tehdidi artıracağını lisana getiren Guterres, “Anlaşma geçerliliğini yitirdiğinde dünya, nükleer savaş karşısındaki değer biçilmez bir frenini kaybedecek” diye konuştu.
Anlaşmanın sona ermesine ait bir açıklama da Almanya’dan geldi. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas muahedeyi kurtarmak için Rusya’nın gerekeni yapmamasından keder duyduklarını söyledi.
YENİ BİR MUAHEDE MÜMKÜN MÜ?
ABD Lideri Donald Trump, Çarşamba günü Rus mevkidaşı Putin’le yaptığı görüşme sonrası yeni bir muahede için yeşil ışık yaktı. Trump, mevzuya ait “Rusya nükleer mutabakat konusunda birşeyler yapmak istiyorsa, bu benim için uygun. Birşey yapmak isterlerse ben de yaparım” dedi.
ABD hükümetinin mutabakattan çekilme kararı Pentagon tarafından memnuniyetle karşılandı. Çin’in Asya’daki artan askeri gücü karşısında ABD’nin bu sayede teçhizatını yenileme fırsatı bulacağı belirtiliyor. ABD Savunma Bakanı Mark Esper yakın vakitte yaptığı bir açıklamada “Çin’in mühimmatının birçoklarını orta menzilli füzeler oluşturuyor ve bizim de yanıt verecek kapasiteye sahip olmamız gerekiyor” demişti.
Nükleer silahsızlanma alanında değerli bir başka mutabakat olan Stratejik Nükleer Silahların İndirimi Mutabakatı’nın (START) 2021’de yenilenmesi gerekiyor. Şayet Rusya ve ABD muahedeyi yenilemezse, yaklaşık yarım asır sonra birinci sefer dünya üzerinde en güçlü nükleer cephaneliğe sahip olan iki ülke ortasında yasal olarak bağlayıcı bir kısıtlama kalmayacak.