Van Gölü’nün doğu kıyısında yer alan Ayanis Kalesi, süslemeleri, mimari yapısı ve kalıntılarıyla Urartular devrine ilişkin değerli bilgiler sunuyor. Urartu Hükümdarı II. Rusa tarafından yaklaşık 2 bin 700 yıl evvel yapılan ve bugüne ulaşan kale, bilim dünyası için de heyecan uyandırıyor. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Işıklı başkanlığındaki 22 kişilik takım tarafından yapılan hafriyat çalışmalarında, bugüne kadar Urartuların idare yapısı, mimarisi ve inançlarıyla ilgili kıymetli bulgulara rastlandı.
O TAŞLAR MERCEK ALTINDA
Kazı çalışmalarının 30 yıldır sürdüğü kalede kullanılan taşlar da mercek altına aldı. Hafriyat grubunda yer alan Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Araştırma Vazifelisi Ayşegül Akın Aras, kalede kullanılan 3 çeşit taşın nerelerden, hangi sistemlerle, nasıl getirildiğini doktora tezi kapsamında araştırdı. Aras ile birlikte 10 kişilik araştırmacı takım, müzeden alınan müsaadeler doğrultusunda tahlil çalışması yaptı.
ANALİZLER YAPILDI
Malzemenin kaynak tespiti için gerçekleştirilen arazi ve tahlil çalışmalarında, Atatürk Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mehmet Işıklı, emekli Doç. Dr. Mustafa Karabıyıkoğlu, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nden Tabip Öğretim Üyesi Ebru Akköprü ve Rouen Üniversitesi’nden Damase Mouralis, Atatürk Üniversitesi’nden Araştırma Vazifelisi Oğuz Aras ve lisansüstü öğrencileri yer aldı.
Akın Aras, Ayanis Kalesi’nin Urartuların en değerli kalelerinden biri olduğunu belirterek, “30 yılda gelinen nokta göstermiş ki; aslında hem mimari, hem de eser envanteri açısından baktığımızda çok ünik ve çarpıcı eserler ele geçmekte. Bu yapıtların yoğunluklu kümesini da taş eserler oluşturmakta. Ben de doktora tezi kapsamında buradaki taş yapıtları stilistik ve teknik açıdan değerlendirmeye aldım” dedi.
Ayanis Kalesi’nde hem mimaride, hem de küçük eser olarak baktıklarında taş yapıtların çok dikkat çektiğini belirten Aras, şöyle konuştu: “Bu taş yapıtların bezeme alanı, benim çalışma alanım içerisindedir. Bu taş yapıtların, hammadde sağlanış halleri ve hangi yol güzergahları kullanılarak buraya getirildiklerini araştırıp çalışmalarımıza dahil ettik. Bunlar için tahliller yaptık. Hem buradaki yapıtlardan, hem de arazi çalışması yürüterek, hammaddelerden aldığımız örnekleri karşılaştırarak bir sonuç elde etmeye çalıştık. Kesin sonuçlar değil fakat, ön sonuçlarda bilhassa bazalt, su mermeri ve kireç taşları, ana kümesini oluşturuyor. Bazaltların buraya yaklaşık 40 kilometre uzaklıktaki Tımar bölgesinden, su mermeri dediğimiz ve ünik bir eser olan taşlar ise bunlar hem tapınağın sellasında hem de yeni devir hafriyatlarda çıkan podyumlu salonun hammaddesini oluşturuyor. Bezemeli, birbirini takip eden öğeler üstünde yer almakta. Yaptığımız arazi çalışmalarında Çavuştepe Kalesi’ne de yakın bir noktada Gürpınar tarafında bir kaynak tespit edildi. Başkale dolaylarında da tekrar su mermerine rastlanıldı. Bu kaynaklar Ayanis Kalesi’ne 105 ve 165 kilometre uzaklıktadır.”
SU YOLUNU KULLANMIŞ OLABİLİRLER
Taşların Ayanis Kalesi’ne uzaklıklarının o devrin kaidelerine nazaran çok fazla olduğunu belirten Aras, “Bu o devir için çok fazla bir uzaklık aslında. O günün şartlarıyla değerlendirildiğinde o kadar devasa taşları nasıl getirdiler diye düşündüğümüzde, karayoluyla yüksüz bir insanın bile 23 saatte kat edeceği bir yol. Su mermerinin taşınması demek, günlerce süren bir yol demek. O yüzden bu taşın nasıl getirildiği konusunda alternatif yollar üretmeye çalıştık. Ve muhtemelen bu gerçekleşti ve su yolu kullanıldı. Zira kaynağın çabucak yakınından büyük dere geçmekte. Ve bu dere, Van Gölü’ne dökülen dere. Biz de Van Gölü’nden buraya taşınabileceğini düşünüyoruz” diye konuştu.