İtalya’nın Napoli kentinin doğusunda bulunan Vezüv Yanardağı, MS 79 yılında Pompeii’yi yerle bir ettiğinde, Herculaneum kütüphanesindeki yüzlerce metin gömüldü ve kömürleşti.
El yazmalarından kimileri, 1752 yılında Napoli Körfezi yakınlarındaki, bir vakitler Julius Caesar’ın kayınpederine ilişkin olduğuna inanılan bir binada tekrar günyüzüne çıktı. Lakin, bilim insanları bu yazmaların açılamayacak kadar kırılgan olduğuna karar verdiği için içerikleri bir sır olarak kaldı.
EL YAZMALARINDAKİ HARFLERİ ORTAYA ÇIKARAN YAPAY ZEKA GELİŞTİRİLDİ
Şimdi bir araştırma grubu, bir yapay zeka sisteminin el yazmaların açılmasına gerek kalmadan, yüksek çözünürlüklü X-ray imgelerinden harf ve sembolleri oluşturabilen bir algoritma geliştirdi. Yapay zeka programı, açılmamış el yazmalarının hem yüzeyindeki hem de saklı katmanlarındaki mürekkebi okumak üzere eğitildi.
ABD’de yer alan Kentucky Üniversitesi’nde bilgisayar bilimcisi olan baş araştırmacı Profesör Brent Seales, ” Yapay zekaya Herculaneum’un mürekkebini okumayı öğrettik. Bu bize tüm el yazmalarının yüzde 50, 70, tahminen de 80’ini ortaya çıkarma fırsatı veriyor. Tekneyi inşa ettik. Artık herkesin binmesini ve bizimle birlikte yelken açmasını istiyoruz.” diye konuştu.
TOPLAM 250 BİN DOLAR ÖDÜL
Seales, dünyanın dört bir yanından araştırma gruplarının yapay zeka yazılımını geliştirmelerine ve gayelerine ulaşmalarına yardımcı olabileceklerini umduklarını belirterek, “Bir yarış düzenliyoruz, böylelikle daha fazla metni okuyabiliriz. Her bir araştırma kümesi 150 bin dolar (yaklaşık 2,8 milyon lira) ödül için uğraş edecek. Bu ödül, bu yılın sonundan evvel el yazmalarının iç katmanlarındaki dört metin pasajını birinci okuyabilen takıma verilecek.” dedi.
Seales, ayrıyeten 3D X-ray taramalarından el yazmalarının üzerindeki mürekkebi tespit edebilenlere 100 bin dolar (yaklaşık 1,9 milyon lira) daha ödül verileceğini söyledi.
VEZÜV YANARDAĞI HAKKINDA
Vezüv Yanardağı, İtalya’nın Campania bölgesinde Napoli Körfezi üzerinde, Napoli’nin yaklaşık 9 km doğusunda ve kıyıdan kısa bir uzaklıkta bulunan bir volkanı oluşturuyor. Vezüv, daha eski ve çok daha yüksek bir yapının çökmesi sonucu ortaya çıkan, kısmen tepe kalderasının dik kenarıyla çevrili büyük bir koniden oluşuyor.
MS 79 yılında Vezüv Yanardağı’nın patlaması Roma kentleri Pompeii, Herculaneum, Oplontis, Stabiae ve öteki birtakım yerleşim yerlerini yok etti. Patlama 33 km yüksekliğe taş, kül ve volkanik gaz bulutu fırlattı.
Kesin sayı bilinmemekle birlikte, patlamada binden fazla kişinin öldüğü düşünülüyor. Olayla ilgili günümüze ulaşan tek görgü şahidi sözü ise Genç Plinius’un tarihçi Tacitus’a yazdığı iki mektuptan oluşuyor.
Aynı vakitte, Avrupa anakarasında son yüz yıl içinde patlayan tek yanardağ olan Vezüv, dünyanın en tehlikeli yanardağlarından biri olarak kabul ediliyor. Zira en az 600 bini tehlike bölgesinde olmak üzere 3 milyon kişi bir patlamadan etkilenecek kadar yakınında yaşıyor.