Bir bölümün güç simgesi Süleymaniye Camii hakkında bilmeniz gerekenler

Osmanlı İmparatorluğunun 10. Padişahı Kanuni Sultan Süleyman‘ın gücü ve Mimar Sinan‘ın dehasının beden bulduğu Süleymaniye Külliyesi, 462 yıldır ihtişamını koruyor.

İSTANBUL’UN YENİ SEMBOLLERİNDEN: BÜYÜK ÇAMLICA CAMİİ

Yahya Kemal’in “En hoş mabedi olsun diye en son dinin / Budur öz hali hayal ettiği mimarinin” dizeleriyle ruhaniyetini anlattığı Süleymaniye Külliyesi, İstanbul’un Suriçi’nde yer alan üçüncü doruğuna, Yasal Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan’a inşa ettirildi.

YAPIMI NE KADAR SÜRDÜ?

İmparatorluğun en sembolik yapısı ve pozisyonu ile de İstanbul’un silüetinin en hoş kesimi olan külliyenin üretimine 1550 yılında başlandı. Süleymaniye Külliyesi, imparatorluk topraklarının çeşitli yerlerinden getirilen gereçlerle 7 yılda tamamlandı.

Tarihçi Peçevi’ye nazaran külliyenin inşasına 896 bin 360 altın para ve 82 bin 900 akçe, yani yaklaşık 3200 kilo altın harcandı. Külliyenin 7 yıl süren inşasında bin 713’ü Müslüman, toplam 3 bin 523 emekçi çalıştı.

Yaz aylarında günlük emekçi sayısının 2 bine ulaştığı külliyede, Hassa Mimarlar Ocağı’nın elemanları, acemioğlanlar, öteki kapıkulu ocakları mensupları ile imparatorluğun dört bir yanından fiyatlı ustalar, personeller ve forsalar vazife yaptı.

Mimar Sinan, Yasal Sultan Süleyman tarafından verilen anahtarla, devletin ileri gelenlerinin bulunduğu bir merasimde dualarla “Ya Fettah” diyerek 15 Ekim 1557’de külliyeyi hizmete açtı.

KÜLLİYE 15 KISIMDAN OLUŞUYOR

Külliye, cami, Rabi Medresesi, Salis Medresesi, Önce Medresesi, Sani Medresesi, Tıp Medresesi, Yasal Sultan Süleyman Türbesi, Hürrem Sultan Türbesi, türbedar odası, darüşşifa, darüzziyafe, Darülhadis Medresesi, tabhane, Mimar Sinan Türbesi ve hamam olmak üzere 15 kısımdan oluşuyor.

Külliyenin hiç kuşkusuz en kıymetli kısmını heybetin ve zerafetin bütünleştiği Süleymaniye Mescidi oluşturuyor.

Mimar Sinan’ın başka yapıtlarında olduğu üzere Süleymaniye Mescidi de sadeliği ihtişama dönüştürebilmiş mabetlerden biri.

Caminin kitabelerinde kullanılan süslemeler ile bezemeler, başlı başına birer estetik olağanüstüsü. 

Mihrabın iki yanındaki pencerelerde çini madalyonlarda Fetih Müddeti, caminin ana kubbesinde ise Işık Mühleti yazılı. Mescitteki yazılar meşhur hattat Ahmed Karahisari Şemseddin Efendi ve talebesi Hasan Çelebi tarafından yazıldı. Daha sonra kazasker Mustafa Efendi de kimi yazılar ek etti.

NEDEN 4 MİNARELİ?

Yaklaşık 30’ar tonluk ve dört halifeye adanan 4 fil ayağı, caminin 26,50 metre çapında ve 53 metre yükseklikteki kubbesini taşıyor.

Dört minare, Yasal Sultan Süleyman’ın İstanbul’un fethinden sonraki 4. on gurura ise Osmanlı’nın 10. padişahı olduğunu simgeliyor. 

BİN KUBBELİ KÜLLİYE

İstanbul’un silüetine damga vuran eserler ortasında yer alan külliyedeki yapılar, ortadaki caminin etrafında “U” biçiminde sıralanıyor. Külliyenin üzerinde ise bin kubbe bulunuyor. Külliyeye giriş, farklı isimlerdeki 11 kapıdan yapılıyor.

Evvel Medresesi ve Sani Medresesi ile Rabi Medresesi ve Salis Medresesi külliyede yer alan iki farklı medrese topluluğu.

Evvel ve Sani Medresesinin üstünde Süleymaniye kitaplığı yer alıyor. Külliyenin güneydoğu köşesinde Süleymaniye hamamı, kuzeyinde darüşşifa ve bimarhane mevcut.

Külliyede, Yasal Sultan Süleyman, Hürrem Sultan ve Mimar Sinan Türbeleri’nin yanı sıra tabhane (düşkünlerevi / bakımevi), çarşılar ve sıbyan mektebi de bulunuyor.

Süleymaniye Külliyesi’ne bağlı Mülazimler Medresesi, Daru’l-Hadis, Daru’l-Kurra, Medrese-i Salis ve İmaret, 2018-2019 akademik yılından itibaren İbn Haldun Üniversitesine bağlı Medeniyetler İttifakı Enstitüsü, İslami İlimler Fakültesi, İslami İlimler Enstitüsü, Süleymaniye İlim ve Araştırma Merkezi ile Onur Programına mesken sahipliği yapıyor. 

“SİNAN, BÜSBÜTÜN KENDİ TEKNİĞİNİ UYGULADI”

Ömrünün yaklaşık 30 yılını Mimar Sinan’ı tanımaya ve yapıtlarındaki ayrıntıları gün yüzüne çıkarmaya adayan İnşaat Yüksek Mühendisi Vahit Okumuş, Süleymaniye Külliyesi’nin mimari tarih açısından kıymetini kıymetlendirdi.

Mimar Sinan’ın Süleymaniye Külliyesi’ni alt ve üst yapı olarak bütünüyle ele aldığını belirten Okumuş, “Mimar Sinan, tabhanenin altına bir sarnıç yapmış. Böylelikle, Süleymaniye Mescidi’nde toplanan yağmur sularının, tabhanenin altındaki sarnıca gitmesini sağlıyor” dedi.

Okumuş, Osmanlı’nın külliyeleri, insanların bütün gereksinimlerini karşılayabilecekleri bir kent olarak kurduğunu lisana getirdi.

Kanuni Sultan Süleyman’ın, Süleymaniye Külliyesi hizmete açıldıktan sonra mescitte vazife yapacak imam için iki lisan bilme ve beşeri bilimler eğitimi almış olma kaidelerini koyarak ilan verdiğini anlatan Okumuş, “Çünkü mescide gelecek ziyaretçiler olacağı için lisan bilen imam ilanı veriyor. Böylelikle birinci kez bir mescide hoca tutuluyor. Bu çok önemlidir” diye konuştu.

Mimar Sinan’ın, Süleymaniye Külliyesi’ni inşa ederken benzerilerini örnek almadığını, büsbütün kendi tekniğini uyguladığını aktaran Okumuş, “Süleymaniye Mescidi birinci inşa edildiğinde 2 minarelidir. Yasal Sultan Süleyman’ın ısrarı üzerine son cemaatin dışına 2 minare daha eklemiştir” dedi.

“SESİ HAVADA 3.5 SANİYE TUTAN ADAMDIR”

Süleymaniye Külliyesi’nin çok sade bir yapı olduğunu belirten Okumuş, “Mimar Sinan, mimarisine o kadar güvenir ki süslemez aslında. Sinan’ın mimarisi, doğal bir mimaridir. Kubbeyi, yumurtanın yuvarlak kısmını örnek alarak yapmıştır. Bulduğu şey, doğal mimaridir ve çok sıcaktır, insanı içine çeker. Süleymaniye’de bulduğun rahatlığı Yavuz Sultan Selim Mescidi ile Fatih Mescidi’nde bulamazsın. Akustiğini hiç bir yerde bulamazsın. Bugün o akustiği yapacak kimseyi bulmak çok zordur. Zira çok büyük bir bilim saklıdır içinde. Sesi havada 3,5 saniye tutan adamdır. Nasıl yapmıştır onu bilmiyorum. Kubbenin zirve noktasını da hoparlör olarak kullanıyor” değerlendirmesinde bulundu.

Külliyenin, birinci kuruluş hedefine uygun varlığını sürdürmesinin mümkün olduğunu lisana getiren Okumuş, “Bütün eserler, kullanılmayan yerler muhakkak bozulur. Ben o nedenle kullanılmalarından yanayım. Tamirlerini değiştirmemeleri lazım. Caminin içine bile ayakkabılık yapıyorlar, akustiği bozuyorlar” sözünü kullandı.