Ziraat Bankası, dün Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) yayımladığı açıklama ile TLREF’e endeksli, 3 ayda bir değişken faizli kupon ödemeli borçlanma aracı ihraç edilmesi için çalışmalara başladığını duyurdu.
TLREF’e dayalı olarak gerçekleştirilen bu birinci ihracın büyüklüğü 750 milyon lira olurken, tamamını 81 kurumsal yatırımcı aldı.
Borsa İstanbul AŞ Genel Müdürü ve İdare Konseyi Lider Vekili Murat Çetinkaya, Ziraat Bankası’nın akabinde öteki bankaların da seri bir biçimde gibisi ihraçlar yapmalarını ve değişken faizli krediler vermelerini beklediklerini söyledi.
TLREF’in Türk lirası varlıklar için kıymetini anlatan Çetinkaya, dünyanın en değerli gösterge değişken faizi olarak anılan LIBOR’un 2021’den sonra ilan edilmeyeceğini anımsattı.
Çetinkaya, G-20 ligindeki ülkelerin artık gerçek süreçlere ve manipule edilemeyecek süreç derinliğine sahip piyasalarda oluşan gecelik faizlere dayalı bir altyapı kurmaya çalıştığını belirterek, “Biz finansal sistemin yeni bir pusula aradığı bu konjonktürde Türk lirası için büyük bir fırsat gördük. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) da takviyesiyle BİST Repo Piyasasında zorunlu karşılık uygulaması kaldırılınca, BİST olarak iki repo piyasamızı birleştirerek likiditeyi konsolide ettik ve memleketler arası standartlarla uyumlu bir Türk lirası referans faiz oranı olan TLREF’i oluşturduk” diye konuştu.
TLREF kural setinin memleketler arası akreditasyonunu güçlendirmek için kurulan Daimi Komite’nin, Hazine ve Maliye Bakanlığı, TCMB, Türkiye Bankalar Birliği (TBB), Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) ve Borsa İstanbul temsilcilerinden oluştuğunu aktaran Çetinkaya, şunları kaydetti:
“Avrupa Kalkınma ve Yatırım Bankası (EBRD) da sürecin paydaşı olacaktır. TLREF, repo piyasamızda çok yüksek hacmin geçtiği gecelik süreçlerden türetilen, finansal sistem tarafından çarçabuk erişilebilir bir referans faiz oranıdır. LIBOR’a karşı en kıymetli üstünlüğü, organize piyasada herkesin gözü önünde gerçekleşen süreçlerden türetilmesiyle kazandığı şeffaflıktır. Bir sonraki adımda TLREF bazlı daha uzun vadeli süreçler için Overnight Indexed Swap (OIS) eğrisi oluşturmaya odaklandık. Buradaki hedefimiz her iki bacağı da Türk lirası olan faiz takası mutabakatlarının altyapısını oluşturarak bankalarımızın orta ve uzun vadeli TL faiz risklerini döviz likiditelerini kullanmadan yönetmelerine imkan sağlamak.”
SWAP NEDİR?
“TLREF İLE KUR VE FAİZ RİSKİNİ YÖNETME İMKANINA KAVUŞACAĞIZ”
Çetinkaya, TLREF ile Türk lirası üzerinde dolara muhtaçlık duymadan faiz swap altyapısı oluşturulmasının neler sağlayacağına ait de değerlendirmelerde bulunarak, “Bankalarımız uzun vadeli TL finansman sağlamak, daha da fazla sabit faizli uzun vadeli TL kredilerinin faiz riskini yönetmek için yurt dışında milyarlarca dolar tutmak durumunda kalıyor. Kredilerin hızlandığı devirlerde, bu sayının 25 milyar doların üzerinde seyrettiği vakitler oldu. TLREF’e dayalı swap süreçleri yaygınlaştıkça faiz riskini yönetmek için bankacılık sisteminin dolar kullanmasına, bu kaynağı yurt dışına göndermesine gerek kalmayacak. Değişken döviz faizine değil de TLREF’e dayalı bir swap düzeneği finansal sistemin kaynakları daha aktif kullanmasını sağlayarak kredi maliyetlerini düşürmeye yardımcı olacak” sözlerini kullandı.
TLREF’in Türk lirasında uzun vadeli faiz riskini yönetme imkanını nasıl sağladığını bir örnekle açıklayan Çetinkaya, şunları söyledi:
“10 yıl vadeli konut kredisi aldığınızı düşünün. Aylık ödemeleriniz belirli ve sabit. Banka size bu krediyi mevduat müşterilerinden topladığı kısa vadeli, faiz dalgalanmalarına açık değişken maliyetli kaynakla kullandırmak zorunda. Bankanın sizden her ay ne alacağı 10 yıl boyunca sabit, ama mevduat müşterilerine ne ödeyeceği birebir vakit zarfında epeyce değişken. Buna faiz riski diyoruz. Bankalarımızın bu riski bertaraf etmek için en sık kullandıkları prosedür yabancı bankalarla takas ettikleri dövizi teminat üzere kullanarak bunun karşılığında uzun vadeli sabit faizli TL fonlama yaratmak. Mevduat TL, krediyle alınan konutun fiyatı TL, süreç her açıdan yerli fakat ortaya çıkan faiz riskini yönetmek için döviz likiditesine gereksinim duyuyoruz. Bu yapı finansal sistemdeki dolarizasyonu perçinliyor. Yerli yabancı her kurumun üzerinde mutabık olduğu bir değişken faizimiz, TLREF’imiz olursa döviz ile TL anaparayı takas etmemize gerek kalmadan yalnızca sabit ve değişken TL faiz takas muahedesi yaparak faiz riskimizi yönetme imkanına kavuşuruz.”
Çetinkaya, TLREF yerleştikçe, şirketlere yabancı para yerine uzun vadeli TL kredi kullandırılmasının mümkün olacağını, böylelikle gerçek bölümün toplam kur riskinin azalabileceğini lisana getirdi.
Şirketlerin faiz takas süreçleri yaparak bilanço yapılarına nazaran sabit ve değişken faiz ortasında tercih ve geçiş yapabileceğinden bahseden Çetinkaya, böylelikle tüketim ve yatırım talebinin kur ve faiz dalgalanmalarından çok daha az etkileneceğini, ekonomik aktivitedeki oynaklığın azalacağını vurguladı.
“PAZAR YAPISI KRİTERLERİMİZİ ÇOK YAKINDA REVİZE EDECEĞİZ”
Borsa İstanbul AŞ Genel Müdürü Murat Çetinkaya, TLREF’in piyasa işleyişi üzerindeki tesirine dair öngörülerini paylaşarak, TLREF kullanıldıkça memleketler arası tanınırlığının artacağını, yurt içindeki bankalar ile yabancı bankalar ortasında yapılacak faiz kontratlarında de kullanımının başlayacağını söyledi.
Bu süreçlerin artmasının birbirini besleyerek Borçlanma Araçları Piyasası’nın likiditesine katkıda bulunacağına işaret eden Çetinkaya, “Buna ek olarak BİST vadeli süreçler ve opsiyon piyasamızda TLREF’e dayalı vadeli süreç mukavelelerini de sürece açtık. Böylelikle kısa vadeli faiz riskinin faal idaresi de mümkün hale geliyor. Bu kontratlar işlerlik kazandığı vakit piyasanın kısa vadeli faiz beklentilerini anlık olarak gözlemleme talihi bulacağız” değerlendirmelerini yaptı.
Çetinkaya, Borsa İstanbul’un öbür hangi alanlarda yeni adımlar atacağına dair de bilgi vererek, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Pay piyasamızdaki pazar yapısı kriterlerimizi çok yakında revize edeceğiz. Hayli uzun bir paydaş istişare süreci oldu, çünkü yıllardır dokunulmamış bir bahis. Hisse piyasasında benzeri büyüklük, derinlik ve likiditeye sahip payları gruplayarak hem yatırımcılara rehberlik yapmak hem de en uygun süreç kaidelerini sağlamayı hedefliyoruz. Bu mevzudaki hazırlıklarımız tamam ve çok yakın vakitte bir düzenlememiz uygulamaya geçecek. Endeks ve pazar düzenlemelerimiz kurumsal yatırımcının bu pazar ve araçlara süreç yapma iştahını arttıracak.
Yine bu yıl tamamlanmadan, global çapta en çok süreç gören gelişmekte olan ülke para ünitelerinden olan TL’nin dövize karşı fiyatlamalarında BİST’in bir referans merkez olmasını amaçlayan adımlar atacağız. Özetle finansal mimarimizi çok daha sağlam, esnek ve faal kılacağına inandığımız gayeler doğrultusunda ve Yeni Ekonomik Program’da genel çizgisi belirlenen misyonumuz çerçevesinde çalışmalarımıza devam edeceğiz.”