İnsan ömrünün uzaması ve yaşlı nüfusun artması, diz problemlerinin daha fazla gündeme gelmesinde tesirli lakin uzmanlara nazaran, son yıllarda genç insanlarda da sık karşılaşılan diz sıkıntılarının bu derece artmasında en değerli etken hareketsiz hayat usulü.
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Aşık, ntv.com.tr‘ye yaptığı açıklamada, orta yaşı geçmiş popülasyonda yaklaşık 10 kişinin 3 yahut 4‘ünde diz sorunu yaşandığını belirtti, “Yıldan yıla da bu görülme sıklığı artmaktadır. Yapılan bir çalışmada son 20 yılda diz sorunları sıklığının %65 arttığı gösterilmiştir” dedi.
Doktor Mehmet Aşık, teknolojinin sağladığı kolaylıklar sebebiyle hareketsizliğin arttığını, bunun sonucu olarak da insanların daha çok kilo aldığını ve diz etrafı kaslarının zayıfladığını söyledi:
“Özellikle kilo sorunu bulunan, metoduna uygun spor yapmayan ve ailesinde diz sorunu olan şahıslarda ilerleyen yaşla birlikte diz sorunları görülme riski daha fazladır. Dizlerimiz hayatımız boyunca tüm beden tartımızı taşımakta, bu sebeple alınan kilodan da en fazla etkilenen eklemlerimizin başında gelmektedir. Diz sorunu ile başvuran hastalarımızda, %10’luk bir kilo kaybı bile diz işlevlerini değerli ölçüde güzelleştirmekte ve ağrılarını gidermektedir. Kilo vermek diz kireçlenmesi olan hastalarımızda tedavide en fazla tesirli olacak faktörlerden biridir.”
MERVİDEN ÇIKMAK NE VAKİT SAKINCALI?
Bazı uzmanlar merdiven inip çıkmanın kilo denetimi açısından faydalı olduğunu söylerken, kimileri merdiven çıkmanın diz eklemini yıpratarak ziyan verdiği görüşünde. Ortopedi Uzmanı Dr. Aşık’ın değerlendirmesi ise şöyle:
“Merdiven çıkmak gün içerisinde harcanan enerjiyi arttırarak kilo denetimi ve kas kuvveti sağlar, bu da diz ağrısı görülme sıklığını azaltır. Lakin bunu herkese genellemek hakikat olmaz. Kişinin diz sıhhatine ve kilo durumuna nazaran merdiven çıkmak bazen tam aykırısı tesirle dizlere ziyan verebilir. Şayet hastada patellofemoral (diz kapağı) eklemi kıkırdağı ile ilgili bir sorun yoksa merdiven inip çıkmasında bir sakınca yoktur. Şayet patellofemoral kıkırdak hasarı yahut kireçlenmesi varsa, o vakit tedavi evresinde merdiven inip çıkmayı bir mühlet kısıtlamak yahut asgariye indirmek gerekebilir.”
Diz ekleminde sıklıkla karşılaşılan problemlerin başında; eklemdeki kayganlığı sağlayan sinovial sıvının karakterinin bozulması, kıkırdak harabiyeti ile seyreden diz kireçlenmesi ve menisküs yırtığı geliyor. Daha çok atletlerde yahut travma geçirenlerde görülen bağ yırtıkları, diz kapağı ve kıkırdak yaralanmaları, diz etrafı kas yahut tendon sorunları, diz enfeksiyonu denen septik artrit ve romatolojik sorunlar de dizleri vuran meseleler ortasında.
Diz hastalıkları tedavisindeki temel gayenin, hastanın ağrısız bir biçimde mobilizasyonu sağlamak olduğunu, ilaç ve hareket tedavileri ile sonuç alınamayan hastalarda devreye cerrahinin girdiğini söyleyen Dr. Aşık, diz ameliyatlardaki muvaffakiyet oranının sebebe bağlı olarak değişmekle birlikte kireçlenme ve spor kaynaklı diz yaralanmalarda %95 olduğunu söyledi, bu muvaffakiyet oranına hasta ahenginin büyük katkı sağladığını kelamlarına ekledi.
YAPAY EKLEM YANİ DİZ PROTEZİ DE SEÇENEKLER ARASINDA
Diğer tedavilerle giderilemeyen, dizlerde işlev kaybına, ağrıya yol açan ve hareket kabiliyetini azaltan durumlarda ise diz protezi gündeme gelebiliyor.
Daha ileri kireçlenmelerde istirahat halindeyken ve hatta gece yatarken bile ağrı olabildiğini aktaran Ortopedist, “Kireçlenme işlev kaybına, ömür kalitesinin bozulmasına sebep oluyorsa, ameliyatsız tedavi modaliteleri ile diz eklemini koruyup ömür kalitesini artırıp, diz işlevlerini geri kazanamıyorsak yapılması gereken yapay eklem yani diz protezidir” dedi.
Diz ameliyatlarının mümkün komplikasyonlarına da değinen Aşık, “Her türlü diz ameliyatının genel emeli kişinin ağrısız ve işlevsel bir ekleme ulaşmasıdır. Farklı diz sorunlarına yönelik birçok ameliyat tipi olsa da diz ameliyatlarının en mümkün komplikasyonları enfeksiyon, derin ven trombozu (damarda pıhtı) ya da ameliyat sonrası hareket kısıtlılığıdır. Çok şükür ki bu komplikasyonların görülme sıklığı hayli düşüktür” sözlerini kullandı.
“DİZ CERRAHİSİNDE AMERİKA’DA NE YAPILIYORSA ÜLKEMİZDE DE MUVAFFAKİYETLE YAPILIYOR”
“Türkiye, diz cerrahisinde nasıl bir noktada? Ameliyat sayısı ve muvaffakiyet oranlarını göz önüne alarak ‘Türkiye diz cerrahisinde başarılı bir ülke’ diyebilir misiniz?” sorusunun yöneltilmesi üzerine Prof. Mehmet Aşık, “Avrupa ülkeleri ve Amerika ile karşılaştırıldığında ameliyat sayısında ve ameliyat muvaffakiyetinde bir fark olmadığını düşünmekteyim. Ortopedik cerrahi açısından dünyanın tıpta en gelişmiş ülkesi Amerika’da ne yapılıyorsa bugün ülkemizde de muvaffakiyetle yapılabilmektedir. Türkiye yıldan yıla diz cerrahisi ile ilgili yayınlarda, memleketler arası kongrelerde isminden sıkça kelam ettirmektedir” cevabını verdi.
DİZ CERRAHİSİNDE MUVAFFAKİYETİN KRİTERLERİ NELER?
Hasta ve hekimin amaç olarak koydukları hayat kalitesine ulaşmak, protez hastaları için hastanın ağrısız mobilize olmasını sağlamak, hasta sportmen ise yaralanma öncesine yakın işlevi tekrar kazanmak, diz cerrahisinde muvaffakiyetin kriterleri olarak nitelendiriliyor.
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı, diz protezi yahut diz ameliyatı yaptıracak olanların, ameliyat kararı verirken, tabip ve hastane seçerken göz önünde bulundurması gereken noktaları ise şöyle anlattı:
“Diz protezi yahut başka diz ameliyatlarında, hasta ve tabibin bir arada ameliyat risklerini, ameliyat sonrası süreci ve ameliyat sonrası hedeflenen işlevsel durumu kıymetlendirerek ortak karar vermesi en doğrusudur. Hastaların bilhassa bu kararı birlikte verebilecekleri, diz cerrahisi alanında uzmanlaşmış takımı olan, kâfi cerrahi donanıma ve ameliyat sonrası kâfi fizik tedavi imkanına sahip hastaneyi seçmesi gereklidir.”
YAŞLILIKTA RAHAT ETMEK İÇİN GENÇLİK YILLARINDA DİZLERİNİZE ÂLÂ BAKIN!
“Ameliyata, ilaca, tedaviye gerek kalmadan, kaliteli bir hareket özgürlüğü için diz sıhhatinde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir? Özellikle yaşlılıkta rahat etmek için gençlik yıllarında nelere dikkat edilmeli?” halindeki soruya Prof. Dr. Mehmet Aşık’ın karşılığı ise, “Dizlerimizi geleceğe hazırlamak çok değerli. Birinci olarak dizlerimize binen yükü azaltmalıyız yani kilo almamalıyız, günlük idmanlarımızı bir ömür ideolojisi haline getirmeliyiz, spor öncesi ve sonrası ısınma ve germe hareketlerimizi yapmalıyız, fiziki durumumuza uygun spor seçmeliyiz, diz etrafı kaslarımızı optimum gücünde tutmalıyız. Şayet bunları yapabilirsek diz sağlımızı olabildiğince koruruz” formunda oldu.