Ukrayna’nın doğusundaki krize tahlil bulmak emeliyle Almanya, Fransa, Rusya ve Ukrayna başkanlarının Normandiya Formatı ismi altında başlattığı müzakereler 3 yıl ortadan sonra yine yapıldı.
Normandiya Dörtlüsü Önderler Tepesi, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un mesken sahipliğinde Elize Sarayı’nda gerçekleşti.
Dörtlü doruğun öncesinde Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Macron ile başka ayrı ikili görüşmeler yaptı.
İki saatten fazla süren dörtlü doruğun birinci kısmının akabinde Putin ve Zelenskiy, birinci kez baş başa bir görüşme gerçekleştirdi. Putin, gazetecilerin sorusu üzerine görüşmeden şad olduğunu söyledi.
Akşam yemeği çerçevesinde tekrar bir ortaya gelen başkanlar dörtlü doruğun ikinci kısmını gerçekleştirdi. Yaklaşık 5,5 saat süren başkanlar doruğundan sonra Macron, Merkel, Putin ve Zelenskiy ortak basın toplantısı düzenledi ve gazetecilerin sorularını yanıtlandırdı.
Ayrıca tepenin akabinde “Çatışma bölgesindeki durumu istikrara kavuşturmak için acil önlemler”, “Minsk Mutabakatlarının siyasi kararlarının uygulanmasına yönelik önlemler” ve “Sonraki adımlar” halinde 3 başlıktan oluşan ortak bir bildiri yayımlandı.
“ZELENSKİY’NİN EFORUNU MEMNUNİYETLE KARŞILIYORUM”
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, varlıklı ve üretken bir görüşme gerçekleştirdiklerini belirterek, “Ukrayna Devlet Lideri’nin ülkesinin doğusuna barış getirmek için gösterdiği çabayı memnuniyetle karşılıyorum” dedi.
Görüşmede “Rusya ile Ukrayna ortasında esir alışverişi ve ateşkes” üzere bahislerin ele alındığını belirten Macron, “Normandiya Formatı”nda yeni görüşmelerin 4 ay içinde tekrar yapılmasını umduğunu söyledi.
Macron, Paris’te uzun müddet ortadan sonra yan yana olmalarını, bölgede barışı tesis etmek için “önemli bir adım olarak” nitelendirdi.
“DURGUNLUK PERİYODUNU AŞTIK”
Almanya Başbakanı Merkel, toplantıda elde edilen sonuçlardan mutlu olduğunu belirterek, “Bugün sakinlik periyodunu aştık” dedi.
Toplantıda “gerçekçi şeylerde” anlaştıklarını vurgulayan Merkel, “Elbette biz bu yolda devam edeceğiz” halinde konuştu.
Merkel, yıl sonuna kadar Ukrayna’nın doğusunda ateşkesin sağlanmasına ait maksadın çok tezli bir maksat olduğunu tabir ederek, ateşkesin daha yeterli gözetilmesi gerektiğinin kıymetine işaret etti.
Ukrayna’da mahallî seçimlerin yapılmasıyla ilgili siyasi ve güvenlik şartların oluşturulması gerektiğini lisana getiren Merkel, bunun sıkıntı bir teşebbüs olduğunu, fakat bugünkü toplantıda sıkıntı bahisleri çözmek için “iyi niyetin” bulunduğu izlenimi edindiğini kaydetti.
Ukrayna Devlet Lideri Zelenskiy, tepede yıl sonuna kadar ülkenin doğusunda ateşkesin sağlanması konusunda muahedeye vardıklarını bildirdi. Zelenskiy, “Bugün Ukrayna, Almanya, Fransa ve Rusya, güvenlik durumunu istikrara kavuşturmak için acil önlemler üzerinde karar aldı. Ukrayna’nın doğusunda 2019’un sonundan evvel başlaması gereken tam bir ateşkes üzerinde anlaşıldı” sözlerini kullandı.
Ukrayna ve Rusya ortasında esir ve mahkum değişimi konusunun da ele alındığını kaydeden Zelenskiy, 24 Aralık’ta ya da en geç ay sonuna kadar değişimin gerçekleşmesi üzerinde anlaştıklarını bildirdi.
Bu muahedeyi “zafer” olarak nitelendiren Zelenskiy, “Değişim için ‘herkese karşılık herkes’ formülü üzerinde anlaştık. Minsk’te bu yazılmıştı ancak artık bunun tarihi üzerinde anlaştık. İnanıyorum ki, yıl sonuna kadar bu yerine getirilecek.” diye konuştu.
Öte yandan tarafların Ukrayna’nın doğusundaki bölgelerin mayından temizlenmesi için yeni plana gerekli olduğu konusunu da görüştüğünü bildirdi.
“ÇÖZEMEDİĞİMİZ PEK ÇOK SIKINTI VAR”
Ukrayna’nın doğusunda Rusya ile olan hudutların denetiminin Kiev’e geçmesi konusunda ısrarcı olduğunu belirten Zelenskiy, “Bu hususa 4 ay sonra toplanacak Normandiya Önderler doruğunda döneceklerini lisana getirdi.
Kiev’in ülkenin federalleşmesine yönelik Anayasa’da değişkiliğe müsaade etmeyeceğini lisana getiren Zelenskiy, Rusya ile görüş ayrılıklarının sürdüğünü tabir etti. Zelenskiy, “Elbette bugün maalesef çözemediğimiz pek çok sorun var.” dedi.
Ukrayna’nın federalleşme konusunu kabul etmeyeceğinin altını çizen Zelenskiy, üniter bir devlet yapısından vazgeçmeyeceklerini belirtti.
Rus başkan Putin ile görüşmeyi barışa giden adım olarak pahalandıran Zelenskiy, “(Putin ile görüşmeyi) barışa giden büyük bir adım olarak sayıyorum. Şayet istemeseydik, hiç birimiz buraya gelmezdi.” dedi.
MİNSK MUTABAKATLARINA UYULMASI VURGUSU
Rusya Devlet Lideri Putin ise Minsk mutabakatlarının uygulanması gerektiğini vurgulayarak, “Minsk mutabakatlarını tekrar yazmamıza ne gerek var? Minsk mutabakatlarının her bir unsuru bir birine bağlıdır. Bir maddeyi değiştirdiğimizde öbür unsurları değiştirmemiz gerekecek” dedi.
Putin, Donbas bölgesine özel statünün verilmesiyle ilgili Ukrayna’nın anayasasında gerekli değişikliklerin yapılması gerektiğini vurguladı.
Temas sınırındaki güçler ve araçların ayrılmasınını memnuniyetle karşıladıklarını lisana getiren Putin, “Bu, Ukrayna’nın güney doğusunda gerginliğinin azaltılması ve kapsamlı ateşkesin sağlanması konusunda hakikaten kıymetli bir adım” değerlendirmesinde bulundu.
Putin, Ukrayna’nın doğusundaki çatışmalara katılanlarla ilgili af kararının alınması ve tutuklularla ilgili takasın yapılması gerektiğini lisana getirdi.
Temas çizgisinde geçiş noktalarının sayısının arttırılmasının zarurî olduğuna işaret eden Putin, “Saatlerce süren denetim prosedürlerini hızlandırarak, binlerce kişinin geçişi konusunda gerekli koşulları sağlamalıyız. Yaptığımız mutabakatlarının insanların hayatlarını kolaylaştırmalı” biçiminde konuştu.
Rusya ile Ukrayna ortasında ikili ilgilerin ısınmaya başladığına dikkati çeken Putin, “Normandiya Formatı doruğunda bir ortaya geldik ve birçok bahiste gelişme kaydettik. Bütün bunlar, sürecin hakikat tarafta geliştiğini düşündürüyor” değerlendirmesinde bulundu.
Ukrayna’nın doğusu krizin tahlili konusunda elinden geleni yapacaklarını lisana getiren Putin, “Tarafların, diyalog kurarak bir biriyle muahedeleri gerekiyor. Diyalogsuz hiçbir sorun çözülmez” diye konuştu.
Rusya ve Ukrayna ortasındaki doğal gaz temini ve Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gönderilmesi problemine değinen Putin, “Gazınız var ve anlaştığımız taktirde yüzde 25 daha ucuz olabilir” tabirlerini kullandı.