Vücudun enfeksiyona karşı gösterdiği denetimsiz ve abartılı karşılık sonucunda kendi doku ve organlarına ziyan vermeye başlamasıyla ortaya çıkan, bağışıklık sisteminin çökmesine neden olabilen, erken teşhis konulup tedavi edilmediğinde ölümcül seyredebilen bir klinik tablo olarak tanımlanan sepsise bağlı ölümlerin Türkiye’de enfeksiyon kökenli ölümlerin yüzde 60’ını oluşturduğu bildirildi.
Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Halk Sıhhati Enstitüsü Sıhhat Araştırmaları Ana Bilim Kısmı Başkanı Prof. Dr. Sarp Üner, 13 Eylül Dünya Sepsis Günü münasebetiyle, yaptığı açıklamada, sepsisin yılda 6 milyondan fazla mevte neden olduğunu belirtti.
Sepsisin rastgele bir enfeksiyona bedenin verdiği karşılığın kontrolsüzlüğü ya da yetersizliği sonucu organ işlevi bozukluğu ve organ yetmezliği olarak tanımlandığını belirten Üner, sepsisin artık yalnızca acil servislerde ve ağır bakım ünitelerinde tedavi edilen bir hastalık olarak değil tıpkı vakitte toplum ve sistem tabanlı tahlilleri olan bir halk sıhhati sorunu olarak da ele alındığını tabir etti.
Üner, sepsisin birinci olarak 2017 yılındaki 70’inci Dünya Sıhhat Asamblesinde değerli bir global sıhhat sorunu olarak rapor edildiğini anlatarak, şunları kaydetti:
“Düşük ve orta gelirli ülkelerde anne ve yeni doğan hastalık ve vefatının kıymetli bir nedeni olan sepsis yüksek gelirli ülkelerde milyonlarca hastanede yatan hastayı etkilemektedir. Sepsisin yılda 31 milyondan fazla insanı etkilediği ve 6 milyondan fazla mevte neden olduğu iddia edilmektedir. Dünya nüfusunun yüzde 87’sinin yaşadığı düşük ve orta gelirli ülkelerden kâfi bilgi bulunamamaktadır. Sorunun boyutu varsayım edilenden çok daha büyüktür.
Yoğun bakım ünitelerinde hasta başına ortalama maliyetin 27 bin ABD dolarından fazla olması ve bu ünitelerde ortalama kalış müddetinin 20 güne kadar çıkması sepsisin hastalara ve ailelerine getirdiği problemlerin yanı sıra sıhhat sistemlerine yüklenen yükü de göstermektedir. Sepsis, hastalar ve aileleri için sık sık yıkıcı sonuçlarıyla birlikte, toplum içinde giderek artan bir mali yük teşkil eden değerli bir halk sıhhati problemidir. TÜİK dataları baz alınarak yapılan çalışmalarda, Türkiye’de sepsise bağlı ölümlerin enfeksiyon kökenli ölümlerin yüzde 60’ını oluşturduğu görülmüştür.”
“HALK EĞİTİMİ, HAYAT KURTARMAK İÇİN KRİTİK KIYMETE SAHİP”
Prof. Dr. Üner, sepsisi önlemenin en kolay yolunun enfeksiyonların önlenmesi olduğuna dikkati çekerek, “Halk sıhhatinin temelinde yer alan birincil tedbire ve müdafaa kapsamında yapılacak müdahaleler ortasında bağışıklama, hijyen, sıhhat eğitimi ve toplumda farkındalık yaratma, risk faktörlerinin idaresi ve kemoprofilaksi sayılabilir. Aşı ile önlenebilir birçok hastalığın sepsise neden olduğu göz önünde bulundurularak rutin bağışıklama programı kapsamında eksik aşıların tamamlanarak toplum bağışıklığının sağlanması, uygun maliyetli gerekli yeni aşıların ulusal aşılama programlarına entegre edilmesi gereklidir.” diye konuştu.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) “ellerini temizle hayat kurtar” kampanyasında sıhhat hizmetlerinde sepsisin önlenmesini desteklemeye odaklandığını ve sıhhat bakanlıklarını, sıhhat kurum ve kuruluş yöneticilerini, sıhhat çalışanlarını ve hasta kümelerini sıhhat hizmetleri kaynaklı sepsis oluşumunu önlemek için el hijyeni konusunda harekete geçmeye çağırdığını anlatan Üner, kelamlarına şöyle devam etti:
“Birçok hastada sepsis, hastane dışından başlayan bir enfeksiyondan geliştiği için halk eğitimi, hayat kurtarmak için kritik ehemmiyete sahiptir. Sepsis kuşkulu şahısların sıhhat kuruluşlarına erken periyotta yetiştirilmesini sağlamak hedefiyle sıhhat eğitimi ile hasta güvenliği de dahil olmak üzere bulaşıcı hastalıklardan sepsise ilerleme riski konusunda halkın bilinçlendirilmesi, farkındalık yaratılması değerlidir. Sıhhat çalışanlarının tümüne enfeksiyon tedbire ve hasta güvenliği ile sepsisin acil tedavi ihtiyacı ile önlenebilir ve vakit açısından kritik bir durum olarak tanınmasının sağlanması ve hastalar, akrabalar ve başkaları ile irtibat kurulduğunda halkın bilinçlendirilmesini arttırmak için ‘sepsis’ teriminin kullanılmasının kıymeti konusunda eğitim verilmesi de farkındalığın arttırılmasında büyük katkı sağlayacaktır.”
ANTİBİYOTİK DİRENCİNE DİKKAT
Birincil tedbire müdafaa çalışmaları ne kadar başarılı uygulansa da birtakım şahıslarda sepsis gelişebildiğine işaret eden Üner, antibiyotiklere direncin sepsis ve septik şokta tedaviye karşılık vermemeyi ve süratle berbata gidişi belirleyen ana faktör olduğunu vurguladı.
Üner, “Yapılan araştırmalar, son vakitlerde antibiyotik direncinin sepsis riskini artırdığını göstermiştir. Direncin azaltılması için antibiyotiklerin uygun kullanımının teşvik edilmesi kıymetlidir. Gereksiz antibiyotik kullanımını azaltan antibiyotik idaresi programları sepsis yükünü azaltabilir.” bilgisini verdi.