2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda, kısa ismi EYT olan emeklilikte yaşı takılanlara pek de müjdeli haber gözükmüyor.
Hürriyet gazetesinden Noyan Doğan, mevzuyu şu tabirlerle köşesine taşıdı:
Eylül ayinda, Cumhurbaşkanı Erdoğan, EYT mağdurları ile görüşülmesi için Toplumsal Siyasetler Konseyi’ni görevlendirmişti. Bu da emeklilikte yaşa takılanlar için bir umut ışığı olmuştu. Hatta bu bahiste 2020 yılında yeni gelişme yaşanacağı bile söyleniyordu. Lakin 2020 Yılı Programı’nda, bu hususta bir aksiyon alınacak üzere gözükmüyor. Bilakis programda, toplumsal güvenlikte mevcut durum özetlenirken; geçmişte uygulanan erken emeklilik ve yüksek aylık bağlama oranlarınin aktüeryal dengeyi bozması nedeniyle toplumsal sigorta sisteminin gelirlerinin masraflarını karşılayamadığına ve yapılan ıslahatlara karşın sistemin açık vermeye devam ettiğine değiniliyor.
Finansman açığını kapatmak için sisteme bütçeden yapılan transfer meblağının GSYH’ya oranının 2017 yılında yüzde 0.79’dan, 2018 yılında yüzde 0.48 seviyesine gerilediği vurgulanıyor ki, toplumsal sigorta primlerine devlet katkısı, ek ödemeler, faturalı ödemeler, ödeme gücü olmayanların genel sıhhat sigortası primleri bu orana dahil değil.
Ayrıca, Programda, “Sosyal sigorta sisteminde finansal sürdürülebilirlik açısından değerli bir gösterge olan aktif-pasif oranı 2017 yılında 1.95 iken, 2018’de bu oran 1.86 olarak gerçekleşmiştir. Çırak, stajyer ve kursiyer hariç tutulduğunda ise bu oran 1.82 düzeyinden, 1.73’e gerilemiştir” deniyor.
Peki, aktif-pasif oranı nedir? Çalışanlara etkin sigortalı; emekli, dul, yetim, malul sigortalılara pasif sigortalı deniyor. Aktif-pasif oranı da kaç faal calışanın, kaç pasif çalışanı finanse ettiğini gösteriyor. Bu oranın ideali ise 4. Yani 4 çalışan, 1 pasif sigortalıyı finanse etmeli. Son açıklanan bilgilere nazaran bu oran bizde 1.86. Buradan yola çıkarsak, 2020’de emeklilikte yaşa takılanlar için rastgele bir tasarrufta bulunulmayacağını söylemek sanırım yanlış olmaz.