Finansal sistemin globalleşmesi manasında değerli adımlardan biri olarak görülen Facebook’un kripto para birimi Libra dünyada Escort Evka1 klasik finansal sisteminin dışındaki şahısları dijital finans sistemi ile buluşturmayı hedefliyor
Dünyaca ünlü Nobel Ödüllü ünlü Fransız ekonomist Jean Tirole’ye nazaran toplumun dijitalleşmesi olgusu 21 yüzyılda yaşanan ekonomik ve toplumsal Evka1 escort değişiminin tam merkezinde yer alıyor Müellif Economics for the Common Good Kamu faydası için ekonomi kitabında da eninde sonunda herkesin hatta sürpriz kurumların bile bu değişime ayak uyduracağı görüşünü savunuyor Evka1 escort Bayan
Sosyal medya platformlarının dijital iktisadın yeni gardiyanları olacağını düşünen Tirole arz talep istikrarının kesiştiği alıcı ve satıcıların birbirleriyle etkileşime girdiği piyasanın artık Visa Sony Alphabet Facebook üzere şirketlerin aracılığıyla iki taraflı bir piyasa dönüştüğünü vurguluyor
İki taraflı piyasalarda ortacılar farklı tüketici kümelerinin bir ortaya gelebileceği irtibat kurabileceği ve etkileşim gerçekleştirebileceği bir ortam platform oluşturuyor
Çeşitli teknoloji şirketlerinden oluşan Libra konsorsiyumu ile aracılık misyonunun bir nevi bankalardan alınmak istediği anlaşılıyor ve bu nedenden ötürü da Libra kullanımının klasik piyasa işleyişinde aksaklıklara neden olacağı ve buna devletlerin müdahelesinin gerekli olup olmadığı gündemde
1 7 MİLYAR KİŞİ KLÂSİK FİNANSAL SİSTEMİN DIŞINDA
Libra projesinin ayrıntılarının açıklandığı White Paper a nazaran dünya genelinde 1 7 milyar yetişkinin klâsik finansal sistemin dışında yer aldığı ve bunlardan da 1 milyarının telefon kullanıcısı olduğu yarım milyarının da internet erişimine sahip olduğu vurgusu Facebook’un potansiyel kullanıcı gayesi konusunda ipuçları veriyor Tekrar White Paper da Dünyada daha az parası olan beşerler finansal hizmetler için daha fazla para ödüyorlar Güç kazanılmış gelir havale ve ATM masrafları nedeniyle azalıyor açıklamasıyla da Libra’nın başka sistemlerden daha ucuz olacağına işaret ediliyor
Bütün bunların yanında bilhassa Facebook’un dünya çapında 2 4 milyar kullanıcıya sahip olduğu da düşünülürse piyasaya sürülecek Libra’nın başka kripto paraların ulaşabileceğinden çok daha fazla şahsa ulaşma imkanına sahip olduğu iddia edilebilir
Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof Dr Burak Saltoğlu yaptığı açıklamada bilhassa gelişmekte olan ülkelerde merkez bankalarıyla koordineli halde bu sürecin yönetilmesi gerektiğini ileri sürdü
MERKEZ BANKACILIĞI ESKİSİ ÜZERE OLMAYACAK
Son yaşanan gelişmelerle birlikte artık merkez bankacılığının eskisi üzere olmayacağına dikkati çeken Saltoğlu Merkez bankalarının senyoraj denilen para yaratma ve tutma tesiri giderek kayboluyor Bankacılık dışı kesim artık finans alanına girmeye başlayacağı için buradaki gelişmeleri izlemek ve ciddiye almak lazım diye konuştu
Saltoğlu Libra’nın Türkiye üzere ülkelerde bankacılık işlemleri için kullanımının daha hudutlu olabileceğini belirterek temel bankacılık faaliyetlerinin izafi olarak kısıtlı olduğu lakin Facebook üzere toplumsal medyanın yaygın olarak kullanıldığı Afrika üzere ülkelerde Libra’ya ilgi gösterilebileceğini kaydetti
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER BANKALARINI KORUMALI
Facebook’un kurucularından Chris Hughes geçtiğimiz günlerde İngiliz Financial Times için kaleme aldığı yazısında Libra yı önemli bir formda eleştirerek Libra’nın orta derecede başarılı olması halinde bile paranın denetiminin büyük kısmının merkez bankalarından Visa Uber ve Vodafone üzere bu özel şirketlere geçebileceği ihtarında bulundu
Hughes açıklamasında bilhassa gelişmekte olan ülkelerin bu mevzuda daha dikkatli olması gerektiğini vurgulayarak her şeyin Facebook un planladığı üzere gitmesi durumunda dünyanın en büyük şirketlerinden kimileri İsviçre’de 10 milyon dolarlık üyelik fiyatına sahip bağımsız bir tertip aracılığıyla bu yeni para ünitesini denetleyecek sözlerini kullandı
Dünyanın dört bir yanındaki hükümetlerin bekle ve gör yaklaşımını benimsemeyi göze alamayacağını söyleyen Hughes G7 kümesi ve IMF ile birlikte Libra projesini gözden geçirmek için bir çalışma kümesi oluşturduğuna dikkati çekti
Gelişmekte olan ülkelerdeki piyasa düzenleyicilerin lokal bankaların ve ödeme sürece ağlarının Libra’yı kabul etmesini engelleyerek Facebook un baskılarını yavaşlatması gerektiğini ileri süren Hughes Şayet Libra kullanıcısı dijital parayı mahallî bir banka hesabına aktaramazsa yahut mahallî para ünitesi cinsinden nakit olarak çekemezse Libra kullanımı yaygınlaşmayacaktır Bunun kalıcı bir tedbir olması gerekmiyor lakin bu ülkelere Libra kullanımının muhtemel sonuçlarını düşünme ismine vakit kazandırır değerlendirmesinde bulundu
FACEBOOK ÇİNLİ ‘ALİPAY’E RAKİP ÇIKARMAYA ÇALIŞIYOR
Financial Times’ın baş iktisat yorumcusu Martin Wolf ise Facebook’un Çinli Alipay’e rakip olabilecek dijital bir ödeme sistemi yaratmaya çalıştığını öne sürüyor
Yapay zekayla desteklenen enformasyon ihtilalinin bilhassa finans kesimini dönüştüreceğine dikkati çeken Wolf Facebook’un tehlikeli sularda gezdiğini 2020’ye kadar 100 üyeyle yola devam etmesi beklenen Libra konsorsiyumu na tıpkı bir banka üzere güvenilebilir mi sorusunun karşılığının düzgün verilmesi gerektiğini belirtti
Wolf finansal sistemde güven ögesinin hayati değere sahip olduğuna dikkati çekerek güvenlik sorunlarıyla sık sık gündeme gelen Facebook üzerinden oluşturulacak ödeme sisteminin büyük sıkıntıları da beraberinde getirebileceğini ileri sürdü
FAİZ VE GETİRİ GELİRİNİ ORTALARINDA BÖLÜŞECEKLER
Bahçeşehir Üniversitesi Blockchain Araştırma Uygulama Merkezi Yöneticisi Dr Bora Erdamar ise Libra’nın başka kripto paralardan farklı olarak konsorsiyum blok zinciri olduğunu Bitcoin’de isteyen herkesin bu blok zincirinin bir modülü olurken Libra projesinde yalnızca müsaade verilenlerin ağın bir modülü olduğunu belirtti
Libra’nın iş modeline de değinen Erdamar Bu birliği oluşturan başka firmalar aslında bankalara nazaran çok daha düşük komiteler alsalar da Libra’nın süreç hacmi sayesinde buradan bir gelir modeli oluşturacaklar Tıpkı vakitte bu notlarda toplanan bütün paradan faiz yahut getiri gelirini ortalarında bölüşülecekler Yani bu konsorsiyumu oluşturan firmaların topladıkları gelirleri ortalarında paylaşacakları bir iş modeli aslında bu biçiminde konuştu
LİBRA DOLARLA DESTEKLENECEK
Libra’nın bitcoin üzere zaten bir pahası olmayacağına dikkati çeken Erdamar bedelinin yüzde yüzünün fiat ünitesi ile desteklenecek bir sistem olduğunu anlattı Erdamar Diğer kripto paralarda gördüğümüz fiyat dalgalanmaları Libra’da olmayacak Tam manasıyla merkeziyetsiz olmaması kıymetinin market akışına bırakılmaması sebebiyle nedeniyle Libra tam bir blok zinciri olmadığı istikametinde tenkitler alıyor dedi
Facebook neden kripto para çıkarıyor
Facebook’un bir toplumsal medya platformu olmasına karşın kripto para ünitesinde birçok avantajları olduğuna vurgu yapan Erdamar toplumsal medya devinin en büyük avantajının kripto paraların muvaffakiyete ulaşmada en değerli mahzurları olan yaygınlık ve aktiflik üzere özelliklere sahip olması olduğunu belirtti
Erdamar kelamlarını şöyle sürdürdü
Kripto paraların toplam hacmi şu anda geldiğimiz noktada yaklaşık 300 milyar dolar Facebook ise yaklaşık 600 milyar dolar kıymetinde Tıpkı formda kripto para kullanıcılarının sayısı kabaca 100 milyon Facebook’un kullanıcı sayısı ise 2 milyardan fazla Bununla bir arada bu kulanıcıların yaklaşık 600 milyonunun bankalara erişimi olmadığını biliyoruz Münasebetiyle burada Facebook’un bir ödeme sistemi getirmesi bunu da üstelik işbirlikleri ile yapıyor olması onu yaygınlık ve aktiflik açısından mevcut blok zincir projelerinden daha avantajlı hale getiriyor Buradaki iş modeli muvaffakiyete ulaşabilecek bir iş modeli üzere gözüküyor
LİBRA’YA GÜVENEBİLİR MİYİZ
Yaygınlık ve aktiflik dışında iki temel zorluk daha olduğuna değinen Erdamar bunların mevzuat eksikliği ve bu iş üzerine çalışan geliştiricilerin eksikliği olduğunu söyledi
Facebook’un bu manada çok önemli bir yazılım ordusu olduğuna dikkati çeken Erdamar toplumsal medya platformunun sahip olduğu lobi gücüyle de devletlerle anlaşarak düzenlemelere takılmayabileceğine vurgu yaptı