Burdur’un Gölhisar ilçesinde bulunan ve ‘Gladyatörler şehri’ olarak bilinen Kibyra Antik Kenti‘nde sürdürülen hafriyat çalışmalarıyla devasa anıtsal yapılar ayağa kaldırılıyor.
Ardıç ve sedir ormanlarıyla kaplı bin 350 metre yüksekliğe kurulmuş, Gölhisar ovasının batı yamacına hakim 2 bin 300 yıllık Kibyra Antik Kenti, 2006’da başlatılan arkeolojik kazılarla tarihe ışık tutuyor.
Arkeoloji kaynaklarında 30 bini aşkın piyade ve 2 binin üzerinde atlı askeri birliğiyle Türkiye’deki antik periyoda ait en uzun gladyatör frizlerinin bulunduğu militarist karakteri öne çıkan Kibyra, devasa anıtsal yapıları ortasında gezinenleri kendisine hayran bırakıyor.
Roma ve Bizans mimari geleneğiyle yapılmış 10 bin kişilik stadyumu, orkestra kısmı dünyada bir benzerinin daha olmadığı Medusa mozaiğiyle kaplı odeionu (müzik evi), Geç Roma hamamı, agoraları, ana caddesi, 9 bin kişilik devasa tiyatrosu, yer altı oda mezarlarıyla 2016’da UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi‘ne giren Kibyra’nın kalıcı listede yerini alması hedefleniyor.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (MAKÜ) Arkeoloji Kısmından Doç. Dr. Şükrü Özüdoğru‘nun başkanlığında sürdürülen hafriyat çalışmalarında 35 kişilik bilim heyeti ve 25 personel misyon yapıyor.
Kazı grubu, bu yıl antik kentin idari binası niteliğindeki bazilikasını, agora üçüncü terasta sarnıç biçimindeki bir odayı ve 4 bin 500 metrekarelik Roma İmparatorluk periyodu büyük anıtsal hamamını ortaya çıkarmaya çalışıyor.
Kazı çalışmaları hakkında bilgi veren Özüdoğru, Kibyra’nın Roma İmparatorluğu periyodunda ekonomik olarak güçlü bir kent olduğunu söyledi.
Anıtsal büyük yapılara sahip Kibyra’nın demir personelliği ve at yetiştiriciliğiyle de ileri bir kent olduğunu belirten Özüdoğru, uzun vakittir hafriyat çalışmalarını sürdürdüklerini bildirdi.
Bundan bu türlü yıl boyunca hafriyat çalışmalarına devam edebileceklerini aktaran Özüdoğru, Kibyra için bu yıl üç farklı alanda hafriyat çalışması planladıklarını, bunlardan ikisinde çalışmaların başladığını lisana getirdi.
“TURLARIN GİREBİLECEĞİ BİR ANTİK YERLEŞİM HALİNE GELDİ”
Hükümet konağı yahut belediye olarak isimlendirilebilecek kentin idari binası bazilikadaki çalışmalara değinen Özüdoğru, “Bu yapının Bizans yahut Geç Antik Çağ’da bir kilise olarak revize edilip kullanıldığını anlıyoruz. Bu yıl sonuna kadar bu anıtsal yapının da hafriyat çalışmasını tamamlayıp onarıma hazır hale getireceğiz” dedi.
Agora üçüncü terastaki değişik bir yapıda hafriyat çalışması yürüttüklerine işaret eden Özüdoğru, yer altına gömülmüş sarnıç biçiminde bir odaya ulaştıklarını, bu yerin bir tapınağın alt odası olduğunu düşündüklerini lisana getirdi.
Bu alandaki hafriyatları tamamladıklarını, onarım çalışmalarına başladıklarını anlatan Özüdoğru, şunları kaydetti:
“Diğer bir hafriyat alanımız Roma İmparatorluk periyodu anıtsal hamamı. 2015’te buranın dış cephesinin hafriyat çalışmasını yapmıştık. Buna da devam ediyoruz ve umuyorum ki birkaç ay içinde yapının iç kısmına gireceğiz. Kibyra hafriyat çalışmalarında gelecek iki üç yıl içinde kentin görülebilen büyük anıtsal yapılarında arkeolojik hafriyat çalışmalarını tamamlamış ve yapıları onarıma hazır hale getirmiş olacağız. Kibyra’ya birinci geldiğimizde neredeyse büsbütün toprak altındaydı. Büyük anıtsal yapıları dahi çok az seçilebiliyordu. Ziyaretçi neredeyse yok denilecek kadar azdı. Geçtiğimiz hafriyat dönemleri içinde kent, artık tiplerin girebileceği bir antik yerleşim haline geldi.”
UNESCO DÜNYA MİRASI LİSTESİ’NE ADAY
Kibyra Antik Kenti’nin 2016’da UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne girdiğini hatırlatan Özüdoğru, kalıcı listeye girmek için çalışmaların Kültür ve Turizm Bakanlığı nezdinde devam ettiğini bildirdi.
Özüdoğru, antik kentin ören yerine dönüştürülmesi projesinin de Bakanlık tarafından sürdürüldüğünü aktararak, yıl içinde projenin tamamlanacağını ve artık kente girişlerin biletli hale geleceğini anlattı.
Kazı heyetinden Burdur MAKÜ Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Eray Dökü de Kibyra Antik Kenti’ndeki hafriyat çalışmalarının her geçen gün kendilerini şaşırttığını lisana getirdi.
Kentin stadyumunun hafriyatını 2006’dan 2013’e kadar gerçekleştirdiklerini söz eden Dökü, gün yüzüne çıkarttıkları stadyumun göz kamaştırıcı olduğunu tabir etti.
Bu dönem yürüttükleri bazilika kazısına ait de bilgi veren Dökü, “Kentin birinci kurgulandığı periyottan beri kullanılan bir zirvenin üzerinde yer alıyor. Kapının girişinde bir orta giriş odası, burayı 3 nefli bir bazilika olarak düşünüyoruz. Daha yeni başladık. Üç hafta geçti. Bu gizem yavaş yavaş biz kazdıkça ortaya çıkacak.” dedi.
“ESERLERİ YERİNDE MÜDAFAAYI TERCİH EDİYORUZ”
Heyetten Dr. Öğr. Üyesi Ünal Demirer de hafriyatlarda vazifesinin ortaya çıkarılan mimari kalıntıların bakımı, tamiri, yerinde kullanılması ve gelecek kuşaklara sağlam halde aktarılması olduğunu söyledi.
Kazı çalışmaları kadar çıkarılan yapıtların korunması ve onarımının da değerli olduğunu vurgulayan Demirer, “Eserleri yerinde müdafaayı tercih ediyoruz. Kibyra’da bu formda yapıyoruz, müdafaa sorunu olan alanları muhakkak açmıyoruz. Açtığımız alanları da çabucak kendi içinde koruyoruz” tabirlerini kullandı.
Araştırma Vazifelisi Düzgün Tarkan ise “Kentin görkemli yapılarını ortaya çıkardıkça ve yapıların korunmasına katkı sundukça yorgunluklarımızı unutuyoruz ve daha güçlü bir formda çalışmaya devam ediyoruz” dedi.