Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde kültür varlıklarının tespiti gayesiyle yapılan yüzey araştırmalarında, Bahçeköy’deki kaya mezarının içerisinde Süryanice iki kitabe bulundu.
Kültür ve Turizm Bakanlığının onayı ile Diyarbakır ve ilçelerinde Ortaçağ ve sonrasına ilişkin kültür varlıklarının tespiti emeliyle 10 yıldır bölgede yüzey araştırması yapan Dicle Üniversitesi (DÜ) Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız, Silvan ilçesinde Kaymakamlık takviyesiyle çalışma yürüttü.
Araştırmada, Hasuni mağaralarının kuzeydoğusunda yer alan Bahçeköy’deki kaya mezarında Süryanice iki kitabe bulundu.
“BU, LİTERATÜR AÇISINDAN BİR İLK”
Prof. Dr. Yıldız, yaptığı açıklamada, yürüttükleri çalışmalarda kaya mezarı içinde Süryanice iki kitabe tespit ettiklerini söyledi.
Kitabelerin fotoğrafını Mardin Kırklar Kilisesi Başpapazı Gabriel Akyüz’ün incelediğini söz eden Yıldız, bunların Süryanilere ilişkin “mezartaşı” kitabesi olduğu sonucuna vardıklarını aktardı.
Yıldız, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bölgede şimdiye kadar yapılan çalışmalarda birinci sefer içerisinde Süryanice kitabelerin bulunduğu bir kaya mezarı tespit edilmiş oldu. Bu literatür açısından bir birinci. Süryaniler Türkiye’de yoğunluklu olarak bu bölgede yaşıyor. Türkiye’de de şu ana kadar üzerinde Süryanice kitabe olan rastgele bir kaya mezarının tespit edildiği bilgisine ulaşamadık. Hasebiyle bu Süryanice kitabeli kaya mezarı Türkiye’de birinci olabilir.”
AYNI VAKİTTE “ŞAPEL” OLARAK KULLANILMIŞ
Yıldız, kaya mezarı ile ilgili incelemelerinin sürdüğüne işaret ederek, “Mezar odalarının Süryaniler devrinde mi onlardan evvel mi inşa edildiği konusunda şimdi net bir bilgiye ulaşamadık.” diye konuştu.
Ana kaya mezarının sağ ve sol kısmında daha küçük mezarlar olduğunu söz eden Yıldız, Süryanilerde din adamlarının, kıymetli bireylerin mezarlarının kilisenin çabucak yan tarafına yahut altına gömüldüğünü kaydetti.
Yıldız, şöyle konuştu: “Kitabeli kısmın doğu tarafına bakan niş birebir vakitte bir mimari öğe (apsis), niş çağrışımı da yapmakta. Münasebetiyle bu kısmın tıpkı vakitte Hristiyanların tapınak yahut kutsal alanı olarak nitelendirilen şapel olarak da kullanıldığını düşünüyoruz. Bu türlü bir tespitle akıllara ‘Süryaniler periyodunda kaya mezarı yapıldı mı?’ sorusu geliyor zira birinci defa kitabeli bir kaya mezarına denk geliyoruz. Süryanice yazıtın olduğu bir kaya mezarına denk gelmemiz bizim için kıymetli bir bilgi. Araştırmalarımıza daha ileri çalışmalarla devam edeceğiz.”