Antalya Tanıtım Vakfı‘nın (ATAV) yurt dışına kaçılan 8 tarihi yapıtın iadesi için change.org’da başlattığı “Eserler İlişkin Olduğu Yerde Güzeldir” isimli projeye dayanak verenlerin sayısı 25 bine yaklaştı.
İmzalar, 100 bin olunca yapıtların iade talebi UNESCO’ya ulaştırılacak. Nereidler Anıtı, Payava Lahdi, Thyke Heykeli üzere pahası kıymet biçilemez yapıtların yurda dönmesi için yoğun uğraş harcanıyor.
“İRİLİ UFAKLI YAPITLARIMIZ MEMLEKETİNE GERİ DÖNÜYOR”
ATAV Lideri Yeliz Gül Ege, bu yapıtların genelde 19’uncu yüzyıl ve öncesinde kaçırıldığını söyledi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Çaba Daire Başkanlığı’nın öncü kurum olarak azimle çalıştığını söyleyen Yeliz Gül Ege, “İmza kampanyasını sürdürdüğümüz sivil toplum inisiyatifi istekli ve milletlerarası bir çalışma zira tüm dünyadan iştirakçi var. Kampanya kapsamında verilen toplam imza sayısı 25 bine çok yaklaştı. Burada öncü kurum Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Kaçakçılıkla Gayret Daire Başkanlığı’dır. Nitekim çok azimli bir çaba veriyorlar ve irili ufaklı yapıtlarımız memleketine geri dönüyor. Bakanlığımızın son yıllarda imzalamış olduğu protokoller var. Bunlardan biri Amerika ile imzalanan protokol. Böylelikle yapıtların kaçırıldığı tespit edildiği anda çok daha kısa bir müddette ülkemize iadeleri sağlanıyor. Taşıma çok kıymetli, THY bu vazifesi üstleniyor. Hali hazırda süren eser kaçakçılığının artık sonlanmasını istiyoruz. Bu manada kanunların, cezaların da caydırıcı olması lazım” diye konuştu.
ANTİK KENTTEKİ TARİHİ YAPITLARI ÖĞRENCİLER KORUYOR
Vakıf olarak projeyi sürdürdüklerini anlatan Ege, “Çok hoş de bir yenilik var. Bir yıldır bakanlığın organize ettiği uzman bir takım bilhassa antik kent yakınlarındaki ilköğretim ve ortaöğretimdeki çocuklara birer tarihi yapıtı muhafaza misyonu veriyor. Bunu da anlatarak ve bilinçlendirerek yapıyoruz. Projede 8 eser yer alıyor, iadelerini istiyoruz şimdi ülkemize getirilen olmadı. Bu eserler 19’uncu yüzyıl ve öncesinde yurt dışına kaçırılmış. Çok büyük eserler kimileriyle ilgili çalışmalar var. Bu çalışmaların saklılıkla yürütülmesi gerekiyor” diye konuştu.
“YURDA DÖNEN 18 YAPITTA RASTGELE BİR TAHRİBAT YOK”
Kampanya kapsamında olmayan 12 yapıtın Antalya Müzesi’ne kazandırıldığını aktaran Ege, “Bunların kimileri süreksiz olarak sergileniyor, çok kıymetliler. 6 eser de kasım ayında kentimize geldi. Toplamda bize ilişkin 18 eser Antalya Müzesi’nde sergileniyor. Yetkililerden aldığımız bilgiye nazaran bu eserler özgünlüğünü koruyor, rastgele bir tahribat yok. Bizim bile bilmediğimiz lakin bakanlığın izini sürüp bulduğu eserler var. Bunlarla ilgili de geri getirme uğraşları sürüyor. Yakında müjdeli haberler olacak” dedi.
“KAMPANYAYLA ASIL EMEL ŞUUR KAZANDIRMAK”
Antalya’ya yeni yapıtların döneceğinden umutlu olduğunu lisana getiren ATAV Lideri Yeliz Gül Ege, “Umut ediyoruz ki yapıtlarımızı kısa vakit içerisinde kazanacağız. Kampanyayla asıl hedefimiz da bilinçlenmeyi sağlamak. Kolay para kazanma yoluna giden beşerler geleceğimizi yok ediyor. Aslında geçmiş, gelecektir. Türkiye’ye irili ufaklı 400 ile 600 eser geri getiriliyor. 2023 yılı içinde umutluyum, çalışmalar sürüyor. 2024 yılı da olabilir Antalya’ya yeni eserler dönecek. Kaçırılan yapıtların bedeli yüksek olduğu için ölçemiyoruz. Yapıtların getirilmesinde de önemli masraflar yapılıyor. Lakin işte imzalanan protokoller bu masrafları minimuma indiriyor yahut hiç yaptırmayabiliyor” diye konuştu.
İADESİ TALEP EDİLEN ESERLER
Şu anda başlatılan kampanyayla iadesi talep edilen eserler ve bulundukları yerler şöyle:
1-Nereidler Anıtı (Britanya Müzesi)
2- Harpy Anıtı (Britanya Müzesi)
3- Payava Lahdi (Britanya Müzesi)
4- Ksanthos F,G, H Anıtı (Britanya Müzesi)
5- Trysa Heroonu (Viyana Sanat Tarihi Müzesi)
6- Myra Kaya Mezarlarından bir çocuk kabartması (Atina Müzesi)
7- Perge’den bir Thyke Heykeli (Belçika)
8- Sion Definesi (Washington, Dumbarton Oaks Arkeoloji Entitüsü – ABD)
BUGÜNE KADAR İADESİ SAĞLANAN ESERLER
Anadolu’daki antik kentlerden yağmalanarak yurt dışına kaçırılan ve yürütülen çalışmalar sonucunda 2023 yılı Mart ayında ve 2022 yılı Kasım ayında iadesi sağlanan eserler ise şöyle:
1. Tunç boğa arabası (2 adet)
2. Roma periyodu askeri diploma
3. Neolitik Hacılar Ana Tanrıça figürü
4. Urartu periyodu terakota vazo
5. Roma devri bronz büst taçlı erkek başı
6. Killia tipi mermer idol
7. Hydai Antik Kenti kökenli oinokhoe
8. Çatalhöyük kökenli taş heykelcik
9. Roma periyodu tetrarkh heykel başı
10. Perge Tiyatrosu’ndan heykel başı
11. Bubon bronz kol
12. Septimius Severus heykeli.
13. Lucius Verus heykeli,
14. Attis heykelciği,
15. Apollon heykelciği,
16. Kusura tipi idol,
17. Düver pişmiş toprak levhası ve
18. Roma devri sütunlu lahit kesimleri (4 kesimli sütunlu lahit)