Yönetmen Semih Kaplanoğlu, Türkiye’nin 2020’de gerçekleştirilecek 92. Akademi Ödülleri‘ndeki (Oscar) adayı olarak belirlenen Bağlılık Aslı filminin üniversal bir öykü anlattığını belirterek, “Anneyi anne, babayı baba, çocuğu çocuk, dedeyi dede olmaktan çıkartan, aslında baştan çıkartan modernizmi, bu durumun beşerde yaşattığı çalkanışı anlatmanın beni yetiştiren bu ülkeye bir tıp borç olduğunu düşünüyorum. O nedenle o sinemaları yapmak yolunda efor gösteriyorum” dedi.
Son olarak Buğday sinemasıyla sinemaseverlerin karşısına çıkan Kaplanoğlu’nun Bağlılık Üçlemesi‘nin birinci halkası olan Aslı filmi, vizyon için gün sayıyor.
Üçlemenin ikinci sineması Bağlılık Hasan‘ın çekimlerine Çanakkale’de devam eden direktör, bir sonraki projesi olan Aşk Üçlemesi içinse planlamalarını sürdürüyor.
Filmin temmuz ayı başında tamamlandığını belirten direktör, “Ortak yapımcımızla sinemanın vizyon tarihini konuşuyorduk, eylülün ortası üzere vizyona sokma kararı aldık. O periyotta de Oscar müracaatları başladı. Başvurmamızı engelleyecek rastgele bir sorun yoktu, ‘başvuralım’ dedik. Zira bir sene sonra başvurursak sinemanın müddeti geçmiş oluyordu. Sinema meslek örgütleri, akademisyen ve Kültür ve Turizm Bakanlığı temsilcilerinden oluşan 14 kişilik komitenin kararıyla sinema Oscar’a gönderilmeye karar verildi” tabirlerini kullandı.
Kaplanoğlu, Oscar adayı sinemaların kimilerinin Berlin ya da Cannes Sinema Şenliği’nde ödül almış olsa da her sinemanın kendine nazaran bir yapısı olduğunu söyledi.
Daha evvel 2010’da Bal filmiyle de Oscar tecrübesi yaşayan Kaplanoğlu, Bağlılık Aslı’nın da Oscar’da bir bahtı olduğunu düşündüğünü lisana getirdi.
“KARAKTERLERİN ÇAĞDAŞ HAYATTA YAŞADIKLARI AÇMAZLARI ANLATIYOR”
Kaplanoğlu, sinemanın kozmik bir öykü anlattığına dikkati çekerek, “Buğday sinemasının çekimleri 5 yıla yakın sürdü. Dünyanın çeşitli yerlerinde çektik, Amerika, Almanya ve Türkiye’de. O süreç etrafında bir kadro kıssalar yazdım. Bunlar çoğunlukla karakter öyküleriydi. Çağdaş hayatın insanlarda meydana getirdiği açmazlar, insanın içi ve dışı ortasındaki açılan ara, iç muhasebenin pasif kalışı yani insanın kendi kendisiyle baş başa kalmasının giderek zorlaşması, dış ayartıcıların insanı kendinden uzaklaştırması, bu her sınıftan ve kimlikten beşerde gözlemlediğim bir şey. Bunun üzerine 10’dan fazla öykü yazdım” diye konuştu.
Bağlılık Üçlemesi’nden sonraki projenin Aşk Üçlemesi olduğuna işaret eden Kaplanoğlu, şöyle devam etti:
“10-12 kıssadan oluşan bir toplama var elimde ve ‘Aslı’ bunun birinci adımı. Bu kıssalar karakterlerin çağdaş hayatta yaşadıkları açmazları anlatıyor. Aslı, genç bir anne, 6-7 aylık bir bebeği var, tekrar iş hayatına dönmek istiyor ve o süreçte kendi iç hesaplaşmasını, hem bebekle olan ilgisini hem de kendi varoluşuyla ilgili sorunlarını sorguluyor.”
“ÇOCUKLARA ASIL VERMEMİZ GEREKEN ŞEYLERİ ERTELİYORUZ”
Semih Kaplanoğlu, sinemanın çıkış noktasının çağdaş çağda anne-baba ve çocuk münasebetlerindeki müşahedeleri olduğunun altını çizerek, “Yaşım ilerledikçe annemin bana ne kadar çok emek verdiğini anlıyorum. Bunu gençken çok ayırt edemiyordum fakat yaş ilerledikçe (anlıyorum). Annenin sana emaneten bıraktığı şey aslında senin hayatta yaptığın bütün hoşlukların anahtarı. Birini seviyorsan, birine bedel veriyorsan, biriyle bir şey paylaşıyorsan galiba bunların hepsi anneden geliyor. O yüzden bebeklerin, çocukların anneyle olan ilgileri çok kıymetli ve kıymetli. Biz anne ve babalar olarak çocukların üstlerine fazla titremekle birlikte galiba onlara asıl vermemiz gereken şeyleri erteliyoruz ve veremiyoruz” değerlendirmesini yaptı.
Bu kıssaları çekme nedenlerine değinen Kaplanoğlu, şunları kaydetti:
“İnsanın insan olma serüveninde beşere fıtratından bakmaya başladığınızda, ister istemez onun içinde doğduğu dünyanın ve oradaki alışverişin o beşerde bıraktığı izlere, bıraktığı yaralara, meydana getirdiği hislere yönelmek zorundasınız. Yani modernizm baş etmeye çalıştığımız imtihanların en büyüklerinden bir tanesi. Zira insanları ayartan, insanları kendinden uzaklaştıran, ‘Ben kimim?’ sorusunu sordurtmayan, ‘Ben bu dünyada ne arıyorum, öleceğim sonra ne olacak, ölecek miyim sanki?’ üzere sorularından uzaklaştıran bir olgu. Tahminen de anneyi anne, babayı baba, çocuğu çocuk, dedeyi dede olmaktan çıkartan, aslında baştan çıkartan bu durumu, bu durumun beşerde yaşattığı çalkanışı anlatmanın beni yetiştiren bu ülkeye bir cins borç olduğunu düşünüyorum. O nedenle o sinemaları yapmak yolunda gayret gösteriyorum.”
Kaplanoğlu, sinemada 6-7 aylık bir bebek oyuncuyu birçok sahnede kullandığını ve Türk sinemasında bunun örneğine pek rastlanmadığını belirtti.
Senaryo yazım basamağından sonra bebekle sinema çekmenin zorluklarına karşı etrafından geri dönüşler aldığını kaydeden Kaplanoğlu, şöyle devam etti:
“Ben onu hiç düşünmemiştim açıkçası. Güya beni bekleyen bir bebek var, bulur yaparım diye düşünmüştüm. Çok kolay olmadı. Birtakım bebekler ve annelerle konuştuk, onlarla çalıştık. Doğal olarak bizim o bebeğin ritmine uymamız gerekiyordu. Zira o uyanınca çekim yapabiliyoruz. Uyuyunca, acıkınca ya da annesiyle birlikte olması gerektiğinde biz uzaklaşıyoruz. Bu süreci organize etmek kolay olmadı olağan ancak Almina hakikaten inanılmaz bir bebek. Bize hiçbir zorluk çıkarmadı, çıkarmadığı üzere bir müddet sonra benimle onun ortasında bir bağ oluştu. Ben içimden ‘Keşke artık şuraya baksan’ diyordum, o dönüp bakıyordu. Sahiden tuhaf bir şey bu. Ben senaryoda kimi şeyler yazmıştım. Mesela anneyle öteki karakterin ortasında bir sorun olduğunda ‘bebek ikisine birden bakar ve sonra annesine suçlayıcı bir gözle bakar’ yazmıştım. Nitekim insiyaki olarak Almina bunu yaptı, kendi kendine bunu hissetti sanırım. O vakit da anladım ki biz hayatla irtibatımızı tahminen lisan üstünden değil, öbür türlü bilmediğimiz hissiyatlarla inşa edebiliyoruz. Ben şöyle düşünüyorum, ‘eğer siz bir niyetteyseniz, onların hepsi geliyor’.”
“Bu sineması aslında bebeklerin ne yaşadığını, nasıl yaşadığını ve ne hissettiğini anlamak için yapmış olabilirim” diyen Kaplanoğlu, İngiliz psikolog Adam Philips’in kitaplarını okumanın bu bahis hakkında düşünmesini sağladığını anlattı.
Kaplanoğlu, “‘Anne ile bebek ortasındaki bağ nedir, dünyaya birinci geldiğimiz andan itibaren nasıl bir süreç izliyor zihnimiz, bunun izleri ileride nasıl ortaya çıkıyor?’ üzere sorulara yanıt arıyordum. Bu kavramlar bende yer etmiş anladığım kadarıyla” dedi.
“DİJİTALİN VERDİĞİ ÖZGÜRLÜĞE AŞİNA OLAMADIM BİR TÜRLÜ”
Filmin müziklerini yapan müzisyen Anjelika Akbar‘ın da bir anne olduğunu anımsatan direktör, “Filmi en uygun onun anlayacağını düşündüm ve sahiden de o denli oldu. Sineması izledikten sonra bana birtakım tekliflerde bulundu. Benim aklımda Mozart’ın ninnisi, Mendelson’un bir öbür yapıtı ve Bach’tan kimi kesimler vardı. Biz bunları konuştuk, o besteleri sinemanın iç hissine yönelik olarak yine yorumladı Anjelika. Sinemanın imaj direktörü Andreas Sinanos, Yunan direktör Theo Angelopoulos’un manzara direktörüydü. Andreas da benim üzere 35 milimetre geleneğinden gelen, daha sonra dijitale geçen bir isim, o manada bir işbirliği yaptık” dedi.
Bağlılık Aslı’nın birinci dijital sineması olduğuna değinen Kaplanoğlu, şunları tabir etti:
“Dijitalin verdiği özgürlüğe aşina olamadım bir türlü. Zira negatifle çalıştığınız vakit sinema en pahalı materyal oluyor ve onu çok kolay harcayamıyorsunuz lakin dijital istediğiniz kadar kullanabildiğiniz, özgürlük veren bir şey, ben o özgürlüğü pek hissetmedim açıkçası. Yeniden birebir halde çalıştım. Çekimlerine devam ettiğimiz sinema de dijital oluyor, belirli istikametlerden hem kolaylıkları hem de zorlukları var.”
Kaplanoğlu, bu sinemada evvelki sinemalarına nispeten daha çok diyaloğa yer verdiğini belirterek, sinemadaki diyalog yoğunluğunu karakterlerin ve kıssanın belirlediğini söyledi.
Film oyuncuları Kübra Kip, Ece Yüksel ve Umut Kurt‘a teşekkürlerini ileten direktör, “Özellikle Kübra Kip’in performansını çok bedelli buluyorum. Şimdi anne olmamış birisi olduğu halde bebekle bağlantıyı o kadar düzgün kurdu ki sinema ilerledikçe nitekim anne ve bebek üzere görmeye başladık” tabirlerini kullandı.
Bağlılık Aslı, 20 Eylül’de vizyona girecek.