iİnternetin gelişmesiyle birlikte hem birey hem de toplum nezdinde toplumsal manada önemli değişimler gerçekleştiğini belirten Kişisel Dataları Muhafaza Kurumu Lideri Prof. Dr. Faruk Bilir, “Özellikle toplumsal medya, bağlantı ve etkileşimi tarihte hiç olmadığı kadar kolaylaştırmıştır. Bununla birlikte her alanda yaşanan gelişmelerin toplumsal hayata yansımaları olmuştur. İlerleyen teknoloji ile toplumsal hayat ve toplumsal medya neredeyse ayrılmaz bir bütün haline geldi. İrtibat araçlarında meydana gelen dönüşümler sayesinde bireylerin özel hayat alanlarına yahut mahremiyetlerine ataklar epey arttı. Ortaya çıkan problemler ise aslında teknolojiden değil, teknolojinin beşerler tarafından maksadı dışında kullanılmasından kaynaklanıyor. Bu durum birtakım tehlikeleri beraberinde getiriyor” dedi.
Prof. Dr. Bilir, toplumsal medyada paylaşım yaparken dikkatli olunması gerektiğinin altını çizerek, “İnsanlar toplumsal medya hesaplarının saklılık ayarlarını dilediği halde düzenlemekte özgürdür. Lakin şu da bir gerçek ki; toplumsal medya paylaşımlarının ve hasebiyle birtakım ferdî bilgilerimizin herkese açık olması, mevcut tehlikelerin boyutlarını yükseltmekte, risk alanlarını genişletmektedir” tabirlerini kullandı.
“KÖTÜ NİYETLİ BİREYLERİN GAYESİ HALİNE GELEBİLİRSİNİZ”
“Kişisel datalara ulaşım aslında bireye ulaşım manasına gelmektedir” diyen Lider Bilir, kelamlarına şöyle devam etti:
“Bundan ötürü bilgilerimizi yüzlerce kişi ile yüz binlerce kişinin bilmesi ortasında büyük bir fark var. Böylesi bir durumda bireyin makûs niyetli kişi yahut kümelerin hatta siber saldırganların amacı haline gelme mümkünlüğü artmaktadır. Öte yandan birtakım ferdî dataların herkese açık platformlarda paylaşılması, telafisi imkansız ziyanlara sebebiyet verebilir.”
Başkan Bilir, toplumsal medyada paylaşım yaparken maruz kalabileceğimiz tehlikelerden de bahsetti:
“Açık adres bilgisi, pozisyon bilgisi ve telefon numarası ile e-posta bilgileri kişiyi potansiyel amaç haline getirebiliyor. Telefona gönderilen kimlik avı bildirileri ve bilhassa e-posta adreslerine iletilen oltalama gönderileri, kişinin finansal bilgileri başta olmak üzere özel hayatına ait bilgilerini hedeflemektedir. Bugün dolandırıcılık hadiselerinin kıymetli bir kısmı şahısların kendileri tarafından rastgele paylaşılan şahsî datalarının yardımıyla gerçekleşmektedir. Ek olarak planlamalarımızı ve aktiflik takvimlerimizi de herkese açık olarak paylaşmamız sonucunda çeşitli mağduriyetler yaşayabiliriz. Öteki bir yandan toplumsal medyada ebeveynlerin çocuklarına dair şahsî bilgileri de aleni hale getirmesi, gelecekte birtakım meselelerin yaşanmasına neden olabilir. Yapılan bir araştırmaya nazaran, her 4 ebeveynden biri, toplumsal medya hesabını herkese açık özelliğinde kullanmakta ve bu ebeveynlerin yarıya yakını birebir hesaplarda sıklıkla çocuklarıyla ilgili paylaşımlar da yapmakta. Bu durum yalnızca kendimizin değil, çocuklarımızın da risk altında olması manasına gelmektedir. Yaptığımız paylaşımlar, davranış biçimlerimiz ve hassasiyetlerimizi ortaya çıkarabilir. Hassasiyetlerimiz, hiç tanımadığımız ve bilmediğimiz insanların elinde zafiyetlerimiz haline dönüşebilir. Zaaflarımızdan yararlanılarak maddi ve manevi ziyanlar yaşamamıza kelam konusu olabilir.”
Son günlerin değerli gündem unsuru haline gelen toplumsal medyada profilleme faaliyetlerine de değinen Bilir, şunları kaydetti:
“Sosyal medya platformlarında bireyin özeli olmasına karşın, her geçen gün dijital ortama yeni bir bilgi koyarak, data ekleyerek kendi hakkında data toplanmasına müsaade vermesi, mahremiyetine ziyan verebilmektedir. Toplumsal medyada ve dijital dünyada bıraktığımız izlerden yola çıkılarak bir algoritma çerçevesinde ‘profil’ oluşturulabiliyor. Okuduklarımız, izlediklerimiz, dinlediklerimiz, arama ve araştırmalarımız, tuşlama ve beğenilerimiz ve buna emsal aksiyonlarımız profilleme kapsamında değerlendirmeye alınabiliyor. Profilleme sayesinde mevcut şahsî bilgiler ile birlikte daha evvelce bilinmeyen bilgileri varsayım edilerek, otomatik karar verme düzenekleri aracılığıyla çeşitli ‘sonuçlar’ elde edilebilmektedir. Profilleme süreci ile ilgili kişi hakkında elde edilen sonuçlar da şahsî bilgidir. Elde edilen bu ‘sonuçlar’ kişinin lehine bir durum meydana getirebileceği üzere aleyhine bir durum da meydana getirebilir. Profilleme sonucunda verilen kararlar ya da atılan adımlar bireyleri önemli bir biçimde etkileyebilmektedir.”
Prof. Dr. Bilir, vatandaşların bu hususta rastgele bir aksiliğe maruz kalması durumundaki haklarından ve yapması gerekenlerden de bahsetti.
“6698 sayılı Ferdî Dataların Korunması Kanununun 11/1 (g) bendine nazaran, ilgili bireyler işlenen bilgilerin münhasıran otomatik sistemler vasıtasıyla tahlil edilmesi suretiyle kişinin kendisi aleyhine bir sonucun ortaya çıkmasına itiraz etme hakkına sahiptir. Bu kapsamda aleyhimize sonuçlar ortaya çıkaran profilleme süreçlerine itiraz edebiliriz. Bilgi sorumlularının da bu itirazları dikkate alıp, gereğini yerine getirme noktasında son derece hassas davranmaları gerekmektedir.”
NELERE DİKKAT ETMELİ?
Başkan Bilir, vatandaşların şahsî bilgilerini paylaşırken nelere dikkat etmesi gerektiğini de şu halde açıkladı:
“Kişisel dataları paylaşmak insan için bir muhtaçlık olabilir. Burada temel sorun, buna insanın kendisinin karar vermesidir. 6698 sayılı Kanun, ferdî data güvenliği konusunda bilgi sorumlularına çeşitli yükümlülükler getirmiştir. Lakin şahsî dataların korunmasında bireylere de düşen vazifeler bulunmaktadır. Ferdî bilgiler paylaşılmadan evvel aydınlatma metni ve gerekli ise açık istek metni dikkatlice okunmalı. İlgili bireyler, şahsî data talep eden uygulamalara karşı daha şuurlu yaklaşmalıdır. Şahıslar uygulamanın inançlı olup olmadığını sorgulayıp, araştırmalıdır. Toplumsal medyada bir paylaşım yapmadan evvel bir defa daha düşünüp, o paylaşımın şahsî datalar açısından bugün yahut gelecekte sorun teşkil edip etmeyeceğini göz önünde bulundurmalıdır. Ayrıyeten tekrar toplumsal medyada hangi paylaşımı kimlerin göreceğini belirlemek, ferdî bilgilerin güvenliğini sağlamak ismine atabilecek kıymetli bir adımdır. Bireylerin çevrimiçi ya da gerçek ortamda ortaya çıkabilecek mahremiyet ihlallerine karşı bilgi sahibi olmaları büyük değer taşımaktadır. Münasebetiyle şahsî bilgilerin korunması konusunda farkındalık kazanılmalıdır. Zira farkındalık, güvenliğe açılan kapının anahtarıdır. Bu kapsamda ferdî datalar konusunda sorgulayıcı bir anlayışa sahip olmak gerekmektedir. Şahsî datalar, hayatın her devrinde değerli olmuştur. Ferdî bilgilerimizin hayatımızı nasıl etkilediğini anlamamız gerekir. Şahsî datalar paylaşılmadan evvel şu soruyu aklımıza getirmeliyiz: Ferdî bilgilerimi ben mi denetim edeceğim, yoksa şahsî bilgilerim mi beni denetim edecek? Şuurlu ve denetimli ferdî bilgi paylaşımı ile denetim bizde olsun diyor ilgili bireylerin denetimi elden bırakmamalarını tavsiye ediyorum.”