Antibiyotik direnci topyekun bir uğraş ile çözülebilecek değerli bir sorun. Bir toplumda ne kadar çok antibiyotik kullanımı varsa o kadar fazla direnç görülüyor. Dünya üzerinde tüketilen antibiyotik ölçüsünün yüzde 80’ini hayvancılık ve tarımda kullanılan antibiyotikler oluşturuyor. Hasebiyle besinler yoluyla da direnç bulaşabiliyor. Hiç antibiyotik kullanmamış bireylere, besinlerden, sulardan ve sıhhat kuruluşlarından antibiyotiğe dirençli mikroplar bulaşabiliyor.
Dünyada her yıl 700 bin kişi dirençli bakteri enfeksiyonu yüzünden hayatını kaybediyor. Daha berbatı tedbir alınmazsa 2050 yılında bu sayının 10 milyona çıkacağı, yani her 3 saniyede bir kişinin bu yüzden öleceği kestirim ediliyor. Antibiyotik direnci, en çok hastaneye yatan hastalarda ve sağlıklı bireylerde oluşan idrar yolu enfeksiyonunda görülüyor.
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Lideri Prof. Dr. Alpay Azap, Türkiye’de doktor ve hastalarda antibiyotik kullanımı ile ilgili şuurun şimdi istenen seviyede olmadığını kaydediyor.
OECD’nin 2016 yılında hazırladığı rapora nazaran Türkiye, OECD ülkeleri ortasında açık orta en fazla antibiyotik kullanımı olan ülke. En düşük ülkeden 4.4 kat, OECD ortalamasından ise 2 kat daha fazla antibiyotik kullanıyoruz.
Son beş yılda ülkemizde doktorlara yönelik çok ağır bir eğitim ve bilgilendirme programı uygulandı. Bilhassa birinci basamak sıhhat kuruluşlarındaki antibiyotik kullanımında önemli azalmalar sağlandı. 2011 yılında aile tabiplerinin yazdıkları reçetelerin %35’inde antibiyotik varken bu sayı %25’e düştü. Lakin hala bu istenmeyen birinciliği koruyoruz.
TÜRKİYE’DE ÇOK ÜST TENEFFÜS YOLU ENFEKSİYONLARI İÇİN ANTİBİYOTİK YAZILIYOR
Doktor Alpay Azap, bu enfeksiyonların kıymetli bir kısmının virüslerden kaynaklandığı için antibiyotiklerin en az yarısının gereksiz yere yazıldığını vurgulayarak şunları söylüyor:
“Hastaların antibiyotik kullanmayı istemeleri ve hem tabiplerin hem de hastaların antibiyotikleri zararsız ilaçlar olarak görmesi gereksiz kullanımda rol oynuyor. Toplumun hafızasında hala antibiyotik öncesi periyotlarda ölümlere neden olan zatürre, menenjit, kolera, verem üzere enfeksiyon hastalıkları canlılığını koruyor. Halkımız bugün pek çok hastalığın antibiyotikler sayesinde artık görülmediğini ve öldürücü olmadığını düşünüyor. Antibiyotiklerin zararsız olduğunu da zannettikleri için antibiyotik kullanmakta hiçbir sakınca görmüyorlar. Halbuki bugün enfeksiyon hastalıklarının azalmasının en değerli nedeni antibiyotikler değil, pak içme suyu, pak besinler, sağlıklı ömür şartları ve aşılardır. Antibiyotikler hayat kurtarıcıdır lakin yalnızca gerekli durumlarda. Yoksa en kolay antibiyotiğin bile insan bedenine önemli ziyan verme ihtimali vardır.”
“AŞILAR ANTİBİYOTİK KULLANIMINDA AZALMA SAĞLIYOR”
Prof. Azap, aşıların antibiyotik kullanımını azaltmada tesirli formüllerden birisi olduğunun altını çizerek, “Bu bahiste farklı yaş kümelerindeki bireylerde grip ve zatürre aşısıyla ilgili yapılmış çok sayıda çalışma var. Bu çalışmalar topluca değerlendirildiğinde grip ve zatürre aşısı yapılan erişkinlerde antibiyotik kullanımının yüzde 28 azaldığı, çocuklarda da yüzde 20’ler civarında bir azalma olduğu görülüyor. Tüm toplumun antibiyotiklerin gereksiz ve fazla kullanımından kaçınması, antibiyotikleri yalnızca doktorlar önerdiğinde kullanması, enfeksiyonların engellenmesi için el yıkama ve aşılanma üzere kolay tedbirleri almasının kıymeti de çok büyük” diyor.
AKILCI ANTİBİYOTİK KULLANIMI KISA SİNEMALARLA ANLATILIYOR
KLİMİK Lideri, antibiyotiklerin akılcı kullanımı ve toplumda şuurlu kullanımın yaygınlaşması için toplumsal medyada paylaşmak üzere kısa görüntüler hazırladıklarını kaydederek, “Halkımızı bu mevzuda bilinçlendirmek üzere bilgilendirici kısa sinemalar hazırladık. Derneğimizin antibiyotik direnci ile ilgili araştırmalar ve çalışmalar yapan çalışma kümesinin hazırladığı ve istekli oyuncuların rol aldığı bu sinemalar antibiyotik kullanımı ile ilgili kıymetli iletiler içeriyor. Ne kadar çok izlenirse o kadar yararlı olacağını düşünüyoruz. Çocuklarımızın geleceği için antibiyotikleri itinayla kullanmamız gerektiğini unutmamalıyız” tabirlerini kullanıyor.