Milli Saraylar envanterine kayıtlı yapıtın cilt onarımı, Milli Saraylar Yönetimi Cilt Atölyesi Kurucusu mücellit Ahmet Kurnaz tarafından yapılıyor.
Restorasyonu tamamlanmak üzere olan Kur’an-ı Kerim, arşiv kayıtlarına nazaran saraya Sultan 2. Mahmut’un eşlerinden Dilseza Başkadın Efendi’nin ikinci odacısı Nadire Kalfa tarafından 1 Temmuz 1816’da vakfedildi.
Aynı dokümana düşülen notlara nazaran eser, 10 Şubat 1564’te reyhani sınırıyla Ali Eş-Şehir bi Ebi’l-Hasan El-Useyli isimli hattat tarafından yazıldı.
Ahmet Kurnaz, 455 yıllık Kur’an-ı Kerim’in onarım çalışmalarını ile cilt onarımın üretim basamaklarını anlattı.
Cilt sanatını küçük yaşlarında babası İbrahim Kurnaz’dan öğrendiğini aktaran Kurnaz, “Babam Süleymaniye Kütüphanesi’nde yazma eserler onarım merkezinde çalıştığı için biz ilkokulda sayfalara numara vurmakla başladık. Sonra natürel babamın ufak tefek işler vermesiyle işi daha bir ilerlettik ve geliştirdik. Babamın teşvikiyle bir dükkan açtık, birtakım konsolosluklar ve büyük şirketlerle çalıştık. Hem burada hem de hafta sonları kendi atölyemde çalışıyordum.” dedi.
“Atalarımızdan kalan yapıtları tekrar canlandırmak, beni çok memnun ediyor”
Kurnaz, Ulusal Saraylar Yönetimi’nde 1988’den beri cilt, kağıt ve onarım atölyesinin hem çalışanı hem de sorumlu işçisi olarak çalıştığını lisana getirerek, cilt sanatında hem klasik hem de çağdaş teknikleri kullandığını, onarımını yapacağı kitabın cildini kendisi seçtiğini, tıraşını ve boyasını da tekrar kendisinin yaptığını söyledi.
Atölyeyi kurduğu günden bugüne, yaklaşık 2 bin yapıtın onarımını yaptığını vurgulayan Kurnaz, şu bilgileri verdi: “Hazine-i Hassa Arşivi’nin, Abdülmecit Efendi Kütüphanesi’nin, saray bünyesinde bulunan sınırların, kutuların, deri ciltlerin, kılıç ve kaftanların onarımını yaptım. 455 yıllık Kur’an-ı Kerim 6 ay evvel sınır seksiyonuna bağlı bir kısımdan geldi. Bu eser üzerinde günlük 4-5 saat çalışıyorum zira öbür işlerimle birlikte sürdürüyorum. Bir eser geldiğinde evvel bunu yaparken ne tip materyallere gereksinimimiz var, onun temini üzerinde çalışıyoruz. Sonra ise onarımdan evvelki fotoğraflarını çekiyoruz. Materyaller temin edilince nerede ne kullanacağımızı belirtmek için yapıyoruz bunu. Sonrasında bir rapor hazırlıyoruz. Elimizdeki evvelki işler bitince de onarıma alıyoruz. Bu Kur’an-ı Kerim’in cildi, keçi derisinden yapılmış, sıvama altın kullanılmış, elle tıraş edilmiş iki kapaktan oluşuyor. Art kapak ve ön kapak birbirinden başka. Art ve ön kapak sonradan üst üste binerek birleştirilmiş ve sırttan ayrılıyor. Geldiğinde şirazesi yoktu. Elle şirazesini ördük. Tüm bu süreçleri eski yollara bağlı kalarak yaptık. Cilt onarımı bu manada bitti. Artık altın süsleme işlerinin tamamlamalarını yapıyorum.”
Mücellit Kurnaz, cilt sanatına ömrünü adadığını vurgulayarak, gereç olarak ekseriyetle keçi derisi, badem yağı, kök boyası, aher ve bal üzere doğal eserler kullandığını tabir etti.
“ALTINI BALLA EZİYORUM”
Eski kitap kapaklarının altın süslerinde 23 ayar kullandığına dikkati çeken Kurnaz, “Ben altını balla eziyorum. Balla ezmek bana daha pratik geliyor. Balla ezince altını iki kere yıkamak gerekiyor. Yani biraz daha yorucu oluyor fakat ben o denli alıştığım için onu tercih ediyorum. 7-8 saat ezmek gerekiyor. Ne kadar çok ezersen o kadar bereketli oluyor. İnsanın el yağına nazaran altında kararma, oksitlenme üzere durumlar oluyor. Altın sarıyken siyah bir renge ulaşıyor. Bu, insanın elindeki sıvıdan, yağdan kaynaklanıyor.” diye konuştu.
Ahmet Kurnaz, eski yapıtların onarımını yapmaktan büyük keyif aldığını aktararak, şöyle devam etti: “Eskiyi yaşatmak, atalarımızdan kalan yapıtları elimize alıp onlara dokunmak hoş. Onların o vakit ki imkanlarla yaptıklarını şimdiki teknolojiyle yapamadığımızı görüyoruz. İnsanların o devirde sanata bakışını, hünerini görüyor ve onlardan bir zevk duyuyoruz. Onları yaşatmak, atalarımızdan kalan yapıtları yine canlandırmak, benden sonraki jenerasyona bir şeyler bırakmak beni çok keyifli ediyor. Severek yapıyorum.”
Mücellit Ahmet Kurnaz, Ulusal Saraylar Yönetimi’ne bağlı Klasik Türk Sanatları Merkezi’nde ilkbahar ve sonbahar periyotlarında cilt sanatını genç nesillere aktarmak için 3 yıldır cilt onarım dersleri verdiğini kaydederek, “Klasik cilt sanatı ve onarım eğitimi veriyorum. İki devir yaptığımızda birinci devir çağdaş cilt eğitimi veriyorum, bilhassa gençler sıkılmasın bu işi sevsin diye. Bu usul eğitimlerde gençleri tutmak güç oluyor. İkinci devir ise klasik ciltlerin tıraşı, baskısı, süslemesi ve deri boyaması üzere işleri gösteriyorum.” diye konuştu.