Eskişehir’deki Kanlıtaş Höyüğü’nde toprağın suda yüzdürülmesi tekniğiyle ortaya çıkarılan 8 bin yıllık tohumlar ziraî geçmişi gün yüzüne çıkardı.
Milattan evvel 6 bin yılına uzanan tarihiyle İç Batı Anadolu’nun en eski yerleşimi olan, Eskişehir’in İnönü ilçesi yakınlarındaki Kanlıtaş Höyüğü’nde, 6 yıldır Anadolu Üniversitesi (AÜ) Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Umut Türkcan başkanlığında sürdürülen çalışmalarda değerli bilgilere ulaşıldı.
Alandaki dolgu toprakların suda yüzdürülmesi sonucunda ortaya çıkarılan tohumlar, Çukurova Üniversitesinden Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Halil Çakan ve uzman Salih Kavak tarafından laboratuvarda incelendi.
Tohumların buğdaygillere ve baklagillere ilişkin olduğu tespit edildi. Böylelikle bölgede yetiştirilen tarım eserlerine ait net bilgilere ulaşıldı. Hafriyatlarda bulunan, o periyoda ilişkin öğütme ve ezgi taşları, havan elleri ile taş orak üzerindeki tahıl bulguları da milattan evvel 6 binli yıllarda bölgede yapılan ziraî faaliyetler hakkında bilgiler sağladı.
Kazı Kümesi Lideri Doç. Dr. Ali Umut Türkcan, yaptığı açıklamada, 2014-2018’deki hafriyat çalışmasında çıkan yüzlerce çuval dolgu toprağın özel bir formülle elendiğini söyledi. İnceleme ve sınıflandırma üzere uzun ve yorucu bir süreçten sonra bilimsel dataların ortaya çıktığını anlatan Türkcan, şöyle konuştu:
“660 tohumun tahıllara ilişkin olduğu anlaşıldı. Siyez ve kaplıca, ekmeklik buğday örneklerini Kanlıtaş’ta net olarak gördük. Kanlıtaş insanları, arpayı, yulafı, çavdarı da kullanmış. Çalışmalar sonunda Kanlıtaş Höyüğü’nde tarımın yapıldığı, buğdaygiller ve baklagillerin ağır kullanıldığını anladık. Bulgularımızla Eskişehir, Kütahya, Bilecik ve Afyonkarahisar’ı içine alan Frigya bölgesinin 8 bin yıllık tarım ve toplayıcılıkla ilgili bilgileri, birinci kere bilimsel çalışmalar sonucunda ortaya konuldu. Kanlıtaş Höyüğü’nü, tarımın ve hayvan besiciliğin Avrupa’ya taşındığı hareketin içinde, bölgede yeni kültürün oluşumunda görüyoruz.”
Türkcan, bölgede periyoda ilişkin öğütme ve ezgi taşları, havan elleri de bulunduğuna değinerek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bunların üzerinde buğday öğütülerek un yapıldığını düşünmemize neden olan bulgulara rastladık. Öte yandan ‘orak dilgisi’ dediğimiz taştan yapılmış bıçakların üzerinde de buğdayı keserken oluşan parlaklık var. Besin işlendiğini Kanlıtaş Höyüğü’nde tohumların haricinde değişik küme aletlerin üzerinde görmek mümkün. Ayrıyeten geçen yıllarda hafriyatta bulunan 8 bin yıllık mezarda yer alan bayan iskeletindeki çalışmalarda, ölmeden evvel 8 dişinin çürük ve 3’ünün de hayattayken kayıp olması, besbelli diş taşlarının görünmesi, bu insanların yüksek oranda nişasta temelli tahıl eserleri tükettiğini gösteren net bulgulardı.”
Prof. Dr. Halil Çakan ise şunları kaydetti:
“Tarımda kullanılan eser çeşitliliğinin tahıllarla sonlu olduğu, yalnızca baklagillerden nohut çeşitlerinin buğday tarımına az da olsa eşlik ettiği saptandı. Bölgede tarımın bu periyotta yeni başladığını göstermesi açısından bağ ve bahçe tarımında yalnızca yabani üzüm tespit edilmesi kıymetlidir. İç Batı Anadolu’nun bilinen en eski yerleşimi Kanlıtaş Höyüğü’nden elde edilen bilgiler, tarımın Avrupa’ya yayılmasının anlaşılmasında kıymetli katkılar sağladı. Höyükte gelecekte yapılacak çalışmalarla tarım tarihi açısından daha enteresan sonuçlara ulaşılacaktır.”