Birleşmiş Milletler (BM) Yargısız ve Keyfi İnfazlar Özel Raportörü Agnes Callamard, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetiyle ilgili hazırladığı raporla milletlerarası soruşturma başlatılması için destek sunduğunu fakat bu fırsatı değerlendirmeyen BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ve milletlerarası toplumun kendisini “hayal kırıklığına” uğrattığını söyledi.
Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti hakkında rapor hazırlayan Callamard, BM Genel Merkezi’nde AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
Callamard, BM ve Genel Sekreter Antonio Guterres’in Kaşıkçı cinayeti konusunda kendisini hayal kırıklığına uğrattığını belirterek şunları söyledi:
”Genel Sekreter’in güç bir ortamda faaliyet gösterdiğini anlıyorum, yasal çerçevenin karmaşık olduğunun ve istediği üzere hareket etmesine yeşil ışık yakmadığının da farkındayım lakin bu hususta bir hal sergileme yükümlüğü olduğuna inanıyorum. Zira bir soruşturma yürüttüm ve kendisine cezai soruşturma talebinde bulunması için bir destek sundum. Bizi hesap verilebilirlik konusunda bir adım daha ileri götürecek bir fırsatı değerlendirmediği için beni hayal kırıklığına uğrattı.”
“GUTARRES DE MİLLETLERARASI TOPLUM DA YÜREKLİ OLAMADI”
BM Genel Sekreteri’nin soruşturma başlatabilmesi için BM Güvenlik Kurulu kararına ya da yasal bir yetkiye gereksinim duyduğuna inanmadığı belirten Callamard, kendisinin BMGK kararı gerektirecek milletlerarası bir mahkeme kurulması talebinde bulunmadığını, yalnızca soruşturma yapacak uzman heyeti talep ettiğini ve bunun için de BMGK kararı gerekmediğini vurguladı.
Callamard, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“(BM Genel Sekreteri) Aslında daha haziran ayına kadar Güvenlik Kurulu kararına gerek duymadığını, soruşturma başlatabilmesi için Türkiye’den ya da diğer bir ülkeden resmi bir talep gelmesi gerektiğini söylerken bir anda telaffuz değiştirdi ve Güvenlik Kurulu kararı diyor. Gri bir alan olduğunun farkındayım lakin eksper heyeti kuracak bir konumda olduğunu düşünüyorum. Türkiye’nin de resmi bir talepte bulunmasını memnuniyetle karşılardım lakin kelamlı taleplerde bulundular, resmi değil, resmi talepte bulunsalardı yahut rastgele bir ülke Türkiye’ye takviye verseydi Genel Sekreter’in ‘yapamam demesi’ ya da reddetmesi çok daha güç olurdu. Genel Sekreter çok yavuz olamadı lakin memleketler arası toplum da bilhassa bu hususta yavuz değildi. Ortada güya hiçbir şey yapmak istemeyen bir koalisyon var.”
“HERKES BİRİNİN GERİSİNE SAKLANIYOR”
Türkiye’nin kendisine büyük dayanak verdiğini ve iş birliği yaptığını belirten Callamard, “Türkiye resmi bir soruşturma talebinde bulunabilirdi lakin (Türkiye), bunun Türkiye ve Suudi Arabistan’ın sorunu değil milletlerarası bir sorun olduğunu düşünüyor. Evet, haklı olabilirler de zira tek bir ülke Suudi Arabistan’ı karşısına almamalı. Öbür ülkeler Türkiye ile hareket edip Genel Sekreter’e talepte bulunabilirlerdi fakat yapmadılar. Neden açıkçası bilmiyorum. Herkes birbirinin ardına saklanıyor üzere geliyor.” diye konuştu.
BATILI ÜLKERE ELEŞTİRİ
Callamard, Batılı ülkelere de tenkitler yönelterek “sözde insan haklarını koruyan” Kanada, Almanya, İsveç, Fransa ve İngiltere üzere ülkelerin de eksper heyeti kurulması için bir talepte bulunabilecekken bunu yapmadıklarını söyledi.
“ULUSLARARASI BİR SORUŞTURMA GEREKLİ”
Suudi Arabistan’ı ziyaret edip Kaşıkçı cinayetine bakan savcı ile görüşmek için hem yazılı hem kelamlı birçok defa talepte bulunduğu lakin bu talebinin karşılık bulmadığını anlatan Callamard, şunları kaydetti:
“Suudi Arabistan mevzunun iç sıkıntıları olduğunu söylüyor memleketler arası bir soruşturmayı reddediyor fakat bu cinayet iç sıkıntı olacak bir durum değil. Suudi Arabistan dışında gerçekleşti, ortada en az 5 ya da 6 milletlerarası hukuk ihlali var, kurban Suudi vatandaşıydı lakin öteki bir ülkede sürgünde yaşıyordu. Bu cinayet mutlaka iç sıkıntı olamaz ve milletlerarası bir soruşturma gerekir.”
Callamard, misyon mühleti boyunca gerçeğin ortaya çıkması için elinden geleni yapacağını belirterek BM Genel Sekreteri ya da öteki ülkeler harekete geçmezse Kaşıkçı üzere maksat gösterilerek işlenen cinayetlerin soruşturulabilmesi için siyasi talep olmadan hareket edebilecek bir kuruluş oluşturulması teklifinde bulundu.
KAŞIKÇI CİNAYETİ
Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı, evlilik süreçleri için 2 Ekim 2018’de gittiği Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğunda öldürülmüştü.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği tarafından haziran ayında açıklanan 101 sayfalık raporda, Suudi Arabistan, Cemal Kaşıkçı’yı taammüden ve taammüden öldürmekten sorumlu tutulmuştu.
Raporda, ortalarında Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın da bulunduğu üst seviye yetkililerin soruşturulması için emniyetli ispatlar olduğuna işaret edilmişti.