Konya’nın Çumra ilçesinde, UNESCO Dünya Kültür Miras Listesi’nde yer alan Neolitik Çağ yerleşim yeri Çatalhöyük‘ün doğu höyüğünde yapılan hafriyatta, bayan ve erkek figürleri çıktı.
Dünyada insanlığın birinci yerleşim yerlerinden biri olarak kabul edilen Çatalhöyük, İngiliz arkeolog James Mellaart ve grubunca 1960’lı yıllarda keşfedildi.
Neolitik Devir’de 8 bin kişinin bir ortada yaşadığı, üstten girilen, birbirlerine bitişik kerpiç meskenlerdeki ömür dünyanın ilgisini çekti.
İngiliz bilim insanı Prof. Dr. Ian Hodder’ın başkanlığında Çatalhöyük’teki hafriyatlar, 25 yıllık çalışma programının sona ermesi ve alanda daha fazla hafriyat yapılmayacağının bildirilmesi üzerine Bakanlar Şurası kararıyla sona erdi.
Geçen yıl, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü devredilen hafriyatın bilimsel danışmanlığı Ege Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Çiler Çilingiroğlu’na verildi.
“HELENİSTİK PERİYODA İLİŞKİN 15 MEZAR KAZILDI”
Konya Müzesi Müdürlüğü başkanlığında yürütülen hafriyatın bilimsel danışmanlığını üstlenen Doç. Dr. Çiler Çilingiroğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2019 hafriyatının tamamlandığını söyledi.
Ege Üniversitesi ve Polonya Poznan Üniversitesi’nden grupla yürütülen hafriyatta, doğu höyüğü üzerindeki alanda çalışma yürütüldüğünü aktaran Çilingiroğlu, “Burada 30 metreye 10 metrelik kısımda açma yaptık. Bu alanda neolitik devir ve sonrasına ilişkin kalıntılar bulundu. Neolitik katmanların üzerinde Helenistik periyoda ilişkin 15 mezar kazıldı. Hafriyatlar antropologlar tarafından yapıldı ve insan iskeletleriyle ilgili hem biyolojik antropolojik hem de antik DNA çalışmaları devam ediyor.” diye konuştu.
DOĞU HÖYÜĞÜNDE İKİ BİNA KAZILDI
Çilingiroğlu, Helenistik katmanların altında ise varsayımı milattan evvel 6300-6000 tarihlerine ilişkin iki binanın kazıldığını tabir ederek, şöyle konuştu:
“Neolitik periyodun son evresine ilişkin bu binalar, kerpiçten yapılmış birden fazla odaya sahip, hayli yeterli korunmuş duvarlara sahip binalardı. Bunlardan ikisinde de tabana kadar ulaşmayı başardık. Öteki binalarda ve açmalarda çalışmalar önümüzdeki yıl devam edecek. Binaların dışında kalan, hayli büyük bir alanı kaplayan atık alanı da kazıldı. Gerek binaların dolguları içinden, gerekse de atık alanından çok sayıda neolitik periyoda ilişkin buluntular ortaya çıktı. Oda dolgularının içinde küçük heykeller, bayan ve erkek figürleri ortaya çıktı. Bayan, ‘şişman’ tasvir edilmiş. Çok tipik, Çatalhöyük sembolizmine sahip bir kesim. Başı korunmamış lakin gövde ve bedeni bütün olarak sağlam. Bunun dışında çanak-çömlek üzerinde kabartmayla betimlenmiş boğa başları bulundu. Doğu alanında yaptığımız hafriyatta, çeşitli çömlekler üzerinde kabartma bezemelerle boğa başı motiflerini kullanıldığını gördük. Boğa başı olasılıkla güç, rahmet, yaşama ait kavramları temsil ediyor. Boğa başları, Çatalhöyük toplumu için epey değerli.”
Buluntuların Çatalhöyük’ün bilinen tasvirlerle farklılık göstermediğine işaret eden Çilingiroğlu, “Çanak-çömlek buluntuları, yontma taş ve baskı kalıpları figürünler ve kil nesneler bilinen özelliklerini yansıtıyor. Farklı bir usul göstermiyor.” dedi.
Çilingiroğlu, bulunan heykelcikte bayanın ‘şişman’ tasvir edilmesine ait, bilim dünyasında çeşitli görüşler olduğunu belirterek, “Şişman bayan, toplulukta önde gelen ve çok doğum yapmış, yaşı ilerlemiş ve topluluğun biyolojik manada devamlılığını sağlayan kıymetli bireyler olarak tasvir edildiği düşünülüyor. Bu bakımından sembolleştirildiği ve birtakım ayinlerde bu nesnelerin kullanıldığı düşünülüyor.” tabirlerini kullandı.