İran’ın nükleer muahede kapsamındaki zenginleştirilmiş uranyum stok limitini aşacağını duyurduğu mühlet bugün doldu. 17 Haziran’da açıklama yapan İran Atom Güç Kurumu Lideri, mutabakattan tek taraflı çekilen ABD’nin yaptırımlarına reaksiyon olarak zenginleştirilmiş uranyum stok kapasitesini 10 gün içinde aşacaklarını duyurmuştu. Açıklamada ayrıyeten nükleer mutabakat çerçevesinde müsaade verilen uranyum zenginleştirme oranının da “ülkenin muhtaçlıkları doğrultusunda” artırılabileceğine işaret edilmişti.
Reuters haber ajansının özel haberinde İran’ın stoklarının şimdi sonların altında olduğu, lakin istemesi durumunda stok limitinin haftasonuna kadar aşılacağı belirtildi. İran’ın nükleer üretimini denetleyen BM uzmanlarının raporuna dayandırılan habere nazaran İran’ın şu anda 200 kiloluk stoku bulunduğunu iddia ediyor. Raporu inceleyen iki diplomat Reuters’a yaptıkları açıklamada İran’ın günde ortamala 1 kilo ürettiğini bu yüzden mutabakat ile belirlenen stok hududunun Perşembe günü aşılamayacağını kaydetti. İsmi açıklanmayan diplomat, “Limite şimdi ulaşmadılar. Fakat üretime devam ederlerse, haftasonu ulaşmaları mümkün” diye konuştu.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun 5 daimi üyesi ve Almanya ile İran ortasında 2015’te imzalanan Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı (KOEP) olarak isimlendirilen ve İran’ın yalnızca güç üretimi maksatlı nükleer faaliyet sürdürmesine imkan tanıyan muahede,Tahran’ın uranyum zenginleştirme oranını yüzde 3,67 ile sonlandırmış, düşük oranlı zenginleştirilmiş uranyumun stok limitini ise 300 kilo olarak belirlemişti.
“ÇOK TARAFLI BİR MUTABAKAT TEK TARAFLI OLARAK UYGULANAMAZ”
İran’ın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Mecit Tahtirevançi dün BM Güvenlik Kurulu’nda, kurulun 5 daimi üyesi ve Almanya ile İran ortasında 2015’te imzalanan “Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı” (KOEP) konusunu görüşmek üzere düzenlenen toplantıya katıldı.
Tahtirevançi, yaptığı konuşmada kritik bir durumda bulunan muahedeyi korumak için Almanya, İngiltere ve Fransa’yı harekete çağırdı.
Tahtirevançi, taraf ülkelerin vaatlerini yerine getirmelerinin muahedenin temelini oluşturduğunu belirterek, Avrupa’nın İran’a verdiği tekrarlanmış vaatlerinin elle tutulur sonucu olmadığını ve kendilerinin KOEP’i uygulamamanın mümkün sonuçlarını kabullenmeleri gerektiğini belirtti.
ABD’nin nükleer muahededen tek taraflı olarak çekildikten sonra İran üzerinde yaptırımları tekrar yürürlüğe koyduğunu hatırlaran Tahtirevançi, “Çok taraflı bir mutabakat tek taraflı olarak uygulanamaz. Nükleer mutabakattan kaynaklanan sorumluluklar tek başına İran’a yüklenemez ve yüklenemeyecektir” diye konuştu.
ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını “ekonomik savaş” olarak nitelendiren Tahtirevançi, uranyum zenginleştirme limitlerini askıya alma ve Arak nükleer santralinin modernizasyon kararının İran halkının ulusal çıkarlarını ve güvenliğini korumak gayesiyle alındığını belirtti. İran’a yönelik yaptırımların Washington tarafından tekrar yürürlüğe konduğunu hatırlatan Tahtirevançi, İran’ın kararlarının mukavele ile uyumlu olduğunu kaydetti.
İran BM Daimi Temsilcisi’nin açıklamaları sonrasında Fransa, Almanya ve İngiltere İran’a durumu gerginleştirici adım atmaması istikametinde davette bulundu. Fransa Daimi Temsilcisi Francois Delattre, İran’ın yükümlülüklerinin bir kısmının dahi kaldırılmasının risklerine işaret ederek bu durumun bölgedeki istikrarı bozacağını belirtti.
Rusya BM Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia ise ABD’yi İran’a karşı tutarsız sinyaller göndermekle suçladı. Nebenzia, Moskova’nın İran’ın muahede ile doğan yükümlülüklerine bağlı kalmasından yana olduğunu tabir etti.
ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilci Yardımcısı Jonathan Cohen ise muahedeyi kurtarmaya yönelik atılacak adımların barış ve güvenliği tehlikeye atmaması gerektiğini söz etti.