İstanbul Arkeoloji Müzesi denetiminde devam eden Haydarpaşa arkeolojik hafriyat çalışmaları ortalama 400 personel, 17 arkeolog ve 3 müze uzmanı tarafından gar önü, peron 1 ve 2, menfez ve İbrahim Ağa Mahallesi bölgeleri olmak üzere 5 farklı alanda sürdürülüyor.
Tarihi Haydarpaşa Garı ve etrafında sürdürülen arkeolojik hafriyatlarda Khalkedon (Kadıköy) antik kentine ışık tutacak orijinal buluntular ortaya çıkıyor.
İstanbul kadar hoş bir yer varken kenti karşı kıyıya kurdukları için ‘Körler Ülkesi’ olarak isimlendirilen Khalkedon’un mimari yapıları birer birer tespit ediliyor. Peron 2 olarak isimlendirilen kısımda apsidal planlı bir yapı kalıntısı ortaya çıkarıldı. Mevcut uzunluğu 15 metre olan yapının apsis kısmında tek yer içinde 26 adet insan kafatası ve çok sayıda değişik uzuvlara ilişkin insan kemiklerine rastlandı.
Hürriyet’ten Ömer Erbil’in haberine nazaran; Arkeologlar buranın bir kemiklik olduğunu düşünseler de bir toplu gömüden de kelam ediliyor. Kimi kemiklerde görülen yanık izleri muhtemel bir salgın hastalığa karşı uygulanan dağlama formülünü akla getiriyor. Lakin bunun sebepleri kemik uzmanlarının raporlarıyla anlaşılacak. Yeniden yapının doğusunda 6 adet kolay toprak gömü mezar tespit edildi. Bu iskeletlerin batı-doğu aksında sırt üstü uzanmış eller göğüs kafesi altında sağ üstte, sol altta olacak halde konumlandırıldıkları görüldü. Mezarlardan kimilerinde bronz elbise aplikleri kaburgalar ortasından ele geçti. Mermer döşemeli yapının altındaki buluntuların 5. yüzyıl başlarında yapıldığı sanılıyor. Kilise ve manastır olduğu kestirim edilen yapıyla ilgili antik kaynaklar Sainte Bassa Kilisesi ve Manastırı’nı işaret ediyor. Raymond Janin, ’İn Les Eglıses Et Lezs Monasteres Des Grands Centres Byzantins’ isimli kitabında Saint Basse Kilisesi olarak burayı tanım ettiği haritayla da kanıtlandı. Müze Müdürü Asal da antik kaynakların tanım ettiği kilise ve manastır yapısının mimari temellerine ulaştıklarını düşünüyor.
Kilisenin yaklaşık 25 metre güney batısında bu kalıntıların devamı olduğu düşünülen diğer bir yapı kompleksi daha açığa çıkarıldı. Alanda opus sectile taban döşemesi tespit edildi. Dörtgen plan veren yapı kalıntısının yer döşemesi üzerinde in sutu durumda (yerinde) mermer iki sütun düsturu yer alıyor. Burada süren hafriyat çalışmalarında yoğunlukla 5-6. yüzyıl küçük buluntulara rastlanıldı. Bu da kilise yapısının devamı görüşünü destekliyor. 5. yüzyılın birinci yarısında inşa edildiği bilinen kiliseye 6. yüzyılda bir manastır kompleksinin eklendiği kaynaklardan biliniyor. Tıpkı yapının bir benzerinin Dragos’da Bizans yazlık sarayının döşemesinde olması, arkeologları “Burada da bir saray mı var?” sorusunun yanıtını aramaya itiyor. Hafriyatlar devam ettikçe bu sorunun da önümüzdeki günlerde aydınlanması bekleniyor.
Hafriyat alanının kuzeydoğusunda, Kuzeydoğu-güneybatı istikametinde uzanan 12×7 metre ölçülerinde T planlı bir yapı ortaya çıkarıldı. Yapının duvarlarının 5 sıra taş, 5 sıra tuğla örgülü olup yapının içinde simetrik olduğu görülen üstleri kemerle örtülü 4 adet niş yer alıyor. Şimdi tabanına ulaşılamamış olan yapının duvar örgüsü incelendiğinde 4-5. yüzyıla ilişkin olduğu görülüyor. Toprak altına yapıldığı ve bağımsız yapı özelliği nedeniyle bir anıtmezar olabileceği görüşü ağır basıyor. Hafriyatlar derinleştikçe yapının hangi gayeyle inşa edildiği ve anıtmezarın ise kime ilişkin olduğunun tespit edileceği düşünülüyor.
Kazı çalışmaları sırasında küçük bir alanda 4 adet ocak kalıntısı bulundu. Bu ocaklardan birinin yanında Yasal Sultan Süleyman ve 3. Murat Periyoduna ilişkin sikke ele geçti. Sikkelerin dışında 1 adet demir çadır çivisi ve 16.yy’ın son çeyreğine tarihlenen İznik seramiği tabak bulundu. Tarihi kaynaklardan Haydarpaşa çayırının sefer öncesi ordunun toplanma alanı olarak kullanıldığı biliniyor. Tespit edilen buluntuların rastgele bir mimari kalıntı ile kontaklı olmaması, açık yerde ocakların bulunması, arkeologları bu alanın 3. Murat devrinde gerçekleştirilen ve 12 yıl süren İran seferi öncesinde askerlerin konakladığı ordugâh alanı olduğunu düşündürüyor.