TCMB‘nin resmi internet sitesinde “Zorunlu Karşılıklara Ait Basın Duyurusu” yayımlandı.
Buna nazaran, zorunlu karşılıkların finansal istikrarı destekleyecek halde makro ihtiyati bir araç olarak daha esnek ve aktif kullanılmasına karar verildi. Bu doğrultuda mecburî karşılık oranı ve zarurî karşılıklara ödenen faiz/nema uygulamalarında değişikliğe gidildi.
Yürürlüğe girecek değişiklikler ile Türk lirası zarurî karşılık oranları ve Türk lirası cinsinden tesis edilen zarurî karşılıklara ödenecek faiz/nema oranı, bankaların dövize endeksli kredileri ile bankalara kullandırılan krediler hariç Türk lirası cinsi standart nitelikli ve yakın izlemedeki nakdi kredileri toplamının yıllık büyüme oranları ile ilişkilendirildi.
KREDİ BÜYÜME ORANLARI HESAPLANACAK
TCMB’ye nazaran, kredi büyümesi yüzde 10 ila yüzde 20 ortasında (referans değerler) olan bankalar için Türk lirası mecburî karşılık oranları, 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu hariç) ve 3 yıldan uzun vadeli başka yükümlülükler (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu dâhil) hariç tüm vade dilimlerinde yüzde 2 olarak uygulanacak.
Diğer bankalar için zarurî karşılık oranlarında rastgele bir değişikliğe gidilmedi.
Ayrıca, mevcut durumda Türk lirası cinsinden tesis edilen zarurî karşılıklara uygulanan yüzde 13 faiz/nema oranı, kredi büyümesi referans pahalar ortasında gerçekleşen bankalar için yüzde 15, başka bankalar için yüzde 5 olarak dikkate alınacak.
Yeni prosedürle; kredi büyüme oranları her zarurî karşılık periyodunda hesaplanacak, büyüme oranları referans pahalar ortasında kalan bankalar takip eden üç ay boyunca (6 tesis dönemi) ilgili mecburî karşılık oranları ve faiz/nema oranlarına tabi olacak.
Yeni uygulama ile birinci kademede piyasaya yaklaşık 5,4 milyar TL ve 2,9 milyar dolar karşılığı altın ve döviz likiditesi verilmesi bekleniyor.
ZORUNLU KARŞILIKLAR NEDİR?
Zorunlu karşılıklar, mevduat kabul eden bankaların bu mevduatlara karşılık olarak, merkez bankasında tutmaları gereken mevduatlarının kanunen saptanmış oranıdır.
Zorunlu karşılık oranları merkez bankaları için para siyaseti aracı olarak kullanılabilir. Piyasadaki para ölçüsü bu oranlarla ayarlanır ve bankaların kredi tabanını direkt olarak tesirler. Şayet banka atıl paraya – kredi yahut yatırım için kullanılmamış, bankada biriken para – sahip değilse, zarurî karşılık oranı artırıldığında bankalar verdikleri kredileri geri çağırır, bu da para arzının azalmasına yol açar; mecburî karşılık oranı azaltıldığında zarurî karşılıkların bir kısmı kullanılabilir para haline gelir, yani kredi tabanının artmasına yol açar.
Bu da mecburî karşılık oranının, artırılması sonucunda daralmacı para siyaseti aracı olarak, azaltılması sonucunda ise genişlemeci para siyaseti aracı olarak kullanıldığını gösterir. Günümüzde de finansal risklerin artması sonucunda tesirli bir para siyaseti aracı olmuştur.