Türkiye’nin uydu ve uzay çalışmalarında dışa bağımlılığı azaltacak ilk Parçacık Radyasyonu Test Altyapısı göreve başlıyor.
Alınan bilgiye nazaran, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı tarafından yürütülen Türkiye’nin birinci Parçacık Radyasyonu Test Altyapısı’nın konseyimi gerçekleştirildi. Test altyapısı ile kritik uydu bileşenlerinin, uzaya gönderilmeden evvel oradaki radyasyon ortamına karşı dayanıklılığının test edilmesi ve böylelikle bu alanda dışa bağımlılığın azaltılması amaçlanıyor.
Türkiye’nin 2023 amaçları çerçevesinde uzay alanında gereksinim duyulan yetenekler kapsamında Parçacık Radyasyonu Test Altyapısı Heyetim Projesi başlatılmıştı. Proje ile uzay sistemlerinde kullanılan elektronik bileşenlerin yahut gereçlerin uzayda karşılaşacakları parçacık radyasyonu tesirlerine karşı test edilmesi hedeflendi.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından desteklenen proje, Türkiye Atom Gücü Kurumu Proton Hızlandırıcı Tesisi kullanılarak geliştirildi. Türkiye’nin birinci Parçacık Radyasyonu Test Altyapısı olma özelliği taşıyan ODTÜ-Saçılmalı Demet Sınırı, ODTÜ Fizik Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bilge Demirköz’ün müdürü olduğu ODTÜ İVME-R’nin (Uzay ve Hızlandırıcı Teknolojiler Uygulama ve Araştırma Merkezi) çalışmalarıyla kuruldu.
ESA STANDARTLARINDA TEST İMKANI
Uzay ortamının radyasyon tesirleri, uyduların vazife ömürlerinin kısalmasına ya da uyduların büsbütün vazife dışı kalmasına sebep oluyor.
ODTÜ-Saçılmalı Demet Sınırı ile proton hızlandırıcısından çıkan proton demetinin hem akısı hem de genişliği, farklı kullanıcıların ihtiyaçlarına uygun halde ayarlanabiliyor ve uzay ortamına uygun testler yapılabiliyor. Bu test altyapısıyla Türkiye’nin ulusal ve yerli imkanlarla geliştirdiği güneş hücreleri, lityum iyon pil ve çok katmanlı yalıtım battaniyesi üzere İMECE uydusuyla uzaya gönderilecek ekipman ve gereçlerin Avrupa Uzay Ajansı (ESA) standartlarına nazaran testleri gerçekleştirilecek.
Proje kapsamında ayrıyeten yerli ve ulusal uydularda kullanılmak üzere tasarlanan Yerli Radyasyon Monitörü geliştirilmesi hedefleniyor. Uydularda radyasyon kaynaklı meydana gelebilecek aksaklıkların tespit edilerek radyasyon tesirlerinin raporlanması sağlanacak ve uzay aracı vazife planlamalarında Yerli Radyasyon Monitörü’nün bilgilerinden faydalanılacak.
Kurulumu tamamlanan ODTÜ-Saçılmalı Demet Çizgisi’nin açılışı yakında gerçekleştirilecek.