İhracat oranı bakımından ABD’den sonra ikinci sırada yer alan Türk dizi ve sinema dalı, son yıllarda Türkiye’nin büyüyen bölümlerinden biri haline geldi.
Türkiye Sinema ve Audiovisuel Kültür Vakfı (TÜRSAK) Başkanı Elif Dağdeviren, ülke tanıtımı ve ülke markalaşması üzere kavramların gelişimi ve sürdürülebilirliği için de büyük değer taşıyan Türk üretimlerinin yurt dışındaki ilgisini kıymetlendirdi.
Beyza’nın Bayanları, Dondurmam Gaymak, Cenneti Beklerken ve İftarlık Gazoz üzere sinemaların de yapımcılığını üstlenen Dağdeviren, Dondurmam Gaymak sinemasının tanıtımı için 2007’de Los Angeles’ta 4 ay boyunca kaldığını ve o periyotta şimdi Türk sinemasının ve dizilerinin tanınmadığını tabir etti.
“TÜRKİYE’NİN POZİSYONU DA HİKAYELERİ BAKIMINDAN İLGİNÇ”
Dağdeviren, Türkiye’nin yurt dışında iş birlikleri yapması ismine birçok çalışma yürüttüğünü belirterek, “Herkese, ‘Siz bahislerinizi tükettiniz. Yani Batı sonunuza kadar, Avrupa’nın Drakula’sını 26 kez yapmak suretiyle. Öbür taraftan Doğu sonuna geldiniz. İran sinemasını keşfettiniz lakin daha Anadolu’yu hiçbiriniz keşfetmediniz.’ demiştim. Daha sonra biraz televizyonlar sayesinde burada öykücülük keşfedilmeye başlandı ve Anadolu, yeni bir nefes oldu dünya sineması için” diye konuştu.
Dizi ve sinemalarda içeriğin kıymetine işaret eden Dağdeviren, şunları kaydetti:
“Netflix, Amazon üzere yeni çıkan platformlarla içerik çok süratli tüketilen bir şey oldu. Bu manada Türkiye’de bizim dezavantaj olarak gördüğümüz, üretimciyi çok zorlayan, saatlerce bitmek bilmeyen diziler, yurt dışında bölüp bölüp satılmaya başlanmış oldu. Ayrıyeten Türkiye’nin pozisyonu da hikayeleri bakımından öteki bir enteresanlık taşıyor. Hem Batıyız, değiliz hem Doğuyuz lakin değiliz. Onun için Türkiye dünyadaki her yerden ayrılan bir ülke ve bunu ekranda görmek enteresan.”
Dağdeviren, Kore uyarlaması Türk üretimlerinin özgünlerinden daha çok dünyaya satıldığına dikkati çekerek, “Yanlış hatırlamıyorsam bugün en çok istatistiki olarak satılan ‘Kadın’ dizisi bir Kore uyarlaması olarak başladı. Kore ile yaptığımız görüşmelerde onlar da çok şaşkın. ‘Neden Türk dizisine dönüşünce içerik satılıyor’ diye. Zira empati çok değerli bir şey. Kore içerikleri çok güçlü. Üstelik Kore devleti dizilerin müziğini ve içeriğini çok destekliyor. Dünyaya çıkması için çok yatırım yapıyor. Münasebetiyle çok çalışılmış içerikleri, biz Batı dünyasının empati kurabileceği yüz ve hayat stiliyle sunduğumuz vakit, yeterli bir bileşim oluyor” tabirlerini kullandı.
“BATI’DAKİ OYUNCULUK SİSTEMATİĞİ İLE ORTAMIZDA FARK VAR”
Yapım kalitesi noktasında Türkiye’nin çok uygun bir noktada olduğunu aktaran üretimci, şöyle devam etti:
“Yurt dışına giden işleri görüyoruz ki üretim kaliteleri çok uygun. Üretim kalitesinin güzel olması, karşısındaki seyircinin şuur altında ciddiye alındığı hissini uyandırır ve daha çok empati kurup, kendisini o üretimle daha çok özdeşleştirmesini sağlar. En zayıf olduğumuz taraf ise oyunculuk. Zira bizdekiyle Batıdaki oyunculuk sistematiği ortasında çok önemli bir fark var. Aslında çok uygun oyuncularımız var. Bilhassa de yan rollerdeki oyuncularımız. Star sisteminin içinde oyunculuklarından star ışıklarıyla daha önde olan arkadaşlarımız da var. Güzel oyunculuklar bu arkadaşları besliyor. Bu arkadaşlar da yüzümüz olarak fenomen haline geliyorlar dünyada. Bunların kimileri hakikaten kendilerini geliştirerek, çok güzel oyuncular haline geldi.”
Elif Dağdeviren, dünyada fenomen haline gelmiş Türk oyuncular aracılığıyla sinemaların yahut dizilerin izlenildiği yorumuna katılmadığını vurgulayarak, “Fenomen olmuş oyuncuyla işi kolay satabilirsiniz lakin uzun vadede izlenmesini sağlayamazsınız. Bu halde harcanmış birçok proje var. Şayet oyuncu yan takımıyla ve karşısında oynadığı şahısla gerçek sinerji kuruyorsa, o vakit güzelce starlaşıyor. Mesela Burak Özçivit, Tuba Büyüküstün kendilerini geliştirmiş oyuncular ve yanlışsız projeleri seçiyorlar. Şayet yanlış bir proje, yanlış bir kastla oynasalar onlar da yok olabilirler” değerlendirmesinde bulundu.
“GÜNEY AMERİKA İZLEYİCİSİ BİR ARAŞTIRMA KONUSU OLMALI”
Dağdeviren, Türk dizilerinin en çok Arap dünyasından ilgi gördüğünü hatırlatarak, şöyle konuştu:
“Orta Doğu seyircisini tek başına incelediğimiz vakit, kendi gelenekleri, kültürleri, dini inançları, toplumsal alışkanlıklarının içinde aslında hepsinin geneli maddi olarak bizden çok daha güçlü olabilir lakin ömür biçimi olarak, Türkiye olmak istedikleri örnek bir ülke. Hasebiyle onlar hem bir Müslüman ülkeyi hem de hayal kurdukları ülkeyi yaşayarak seyrediyorlar. Bu çok değerli. Birebir vakitte bu durum eski Rus cumhuriyetleri için, yani Türkmenistan, Kazakistan üzere ülkeler için de geçerli. Orada da Türk üretimlerine, Türk genetiğinden, tıpkı geçmiş ve ortak kültürden doğan bir öykünme var. Güney Amerika’ya gelince bence bu bir araştırma konusu olmalı. Güney Amerika, aslında büsbütün bizden farklı bir kültürde yaşıyormuş üzere duruyor ama ben bir ay Güney Amerika’yı ülke ülke gezmiştim, gördüğüm şey bizim çok emsal olduğumuz. Bizdeki Akdenizlilik, sıcakkanlılık ve misafirperverliği dünyada bir tek Güney Amerika’da gördüm. Münasebetiyle tıpkı duygusal sarılmayı ve duygusal patlamayı onlar da yaşıyorlar. Tabiatları, konutlarımızın inşa ediliş üslubu üzere çok emsal taraflarımız var. Hasebiyle empatiyi de kuruyorlar.”
Türk dizilerinin sistematik ve stratejik bir bağlantı planı içinde dünyaya yayılmadığını savunan Dağdeviren, bu sebeple dizi ihracatı konusunda Türkiye’nin eski canlılığını kaybedeceği yorumunu yaptı.
TÜRSAK Lideri, bu vakte kadar dizi ihracatının rastlantısal ve kahramanca olduğunu anlatarak, “Birkaç kişinin kendi kurduğu şirketlerle ve dişleri, tırnaklarıyla bir yerlere getirerek dünya televizyon marketlerinde ‘elimizde bu var alır mısınız’ diye kendilerini paralamalarıyla başladı. Bölümün de ‘Bir ortaya gelelim. Bir stratejik irtibat planı, gelecek 5-10 yıl nereye gideceğiz bir araştırmalar yapalım’ falan diye bir kastı olmadığı için hala işler rastlantısal gidiyor” dedi.
“DİZİ KESİMİNDE SAVAŞÇILARIN ÇOĞALMASI LAZIM”
Filmler ve dizilerin yalnızca güldürmek ya da didaktik bir lisanla bir şeyi öğretmek için çekilmediğine işaret eden Elif Dağdeviren, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“İnsanın zayıf taraflarını da öne koyarlar ki güçlü tarafları daha çok ortaya çıksın. Zira seyrettiğiniz her şey beşere dairdir. Bu fantastik sinemalarda de, çağdaş ve tarihi sinemalarda de böyledir. Örneğin ‘Game Of Thrones’ neden bu kadar ilgi gördü ki? Zira insanın, toplumun dinamiklerini inanılmaz yakalamış bir iş olduğu için. İçimizdeki kahramanla, kötüyle acıyla, ihtirasla yüzleştiriyor.”
Dağdeviren, Türk dizilerin yurt dışına çıkışı noktasında İzzet Pinto ve Can Okan’ın anahtar isimler olduğunu da vurgulayarak, “Sektörün tüm çalışanları bu isimleri baş tacı yapması lazım. Onlar bu sıkıntıyı omuzlayarak, Cannes’da yapılan MIPCOM’lara, ABD’de düzenlenen sinema, televizyon marketlerine yatırım yaptılar. Buralara gittiler, dizileri anlattılar ve ikna ettiler. Bu türlü birkaç genç daha var. Ayrıyeten bu arkadaşların satabileceği büyük üretimlere imza atmış kahraman üretimciler da var. Onlardan bir tanesi Süper Yüzyıl’la Timur Savcı’dır. Türkiye’de bu tip savaşçıların çoğalması lazım” biçiminde konuştu.
Yurt dışında Türk dizilerine olan ilginin Türk sinemasına da katkı sağlayacağının altını çizen Dağdeviren, “Bu bahiste dünyada Türkiye’nin bilinirliği arttı. Biz de TÜRSAK olarak bu dalgadan Türk sineması nasıl faydalanır, üretim sistemlerini ve siyasetlerini dijital dünyada nasıl daha güçlü ve geçerli hale getiririz, buna bakıyoruz” tabirlerini kelamlarına ekledi.